پەیام

1. راسپێری؛ 2. وەڵام.

ئابوور

1. مایه‌ی گوزه‌ران و بژیو؛ 2. سازدان و پێکهێنانی سامان و دارایی.

ڕانا

1. کردای تێپەڕیوی چاوگی (رانان) ە واتە: خۆ نیشاندان، خۆدەرخستن؛ 2. شوێنهەڵکردن بۆ گرتن؛ 3. نێوی یەکێ لە یەزدانەکانی زەڕدەشتییەکان بووە.

ئاردوو

1. ئاوردوو، ئارزاڵه‌، سووته‌مه‌نی؛ 2. سووتمان، ئاگرکه‌وتنه‌وه‌. بڕوانه‌ (ئار) له‌ به‌شی کوڕان.

ڕاگەش

قسەخۆش، سوحبەتچی.

گۆتۆ

گۆتی، گۆسی، گۆسان، نێوی کۆنی تیرەیەکی کوردە کە 2649 ساڵ بەر لە زایین، وڵاتی سۆمەر و ئەکەدیشیان داگیر کرد و ئەم دەسە‌ڵاتەیان 125 ساڵ و 40 رۆژ درێژەی کێشا. دوایە وشەی گۆتی بە تێپەڕبوونی زەمان بووە بە کۆتی و کورتی و کاردخۆی و کوردخۆی. ئەم تیرەیە لە کێوەکانی زاگرۆسدا ژیاون. (ئێسترابوون) ی یۆنانیی لە باسی (ئاترۆپات) یان (ماد) ەکاندا بە کورتەکان نێوی بردوون. گەزەنفۆنیش لە گەڕانەوەی دەهەزار کەسەکەیدا لە (401) ی بەر لە زایین، لە چیاکانی زاکرۆس تووشیان هاتووە و بە دەستی هەر ئەو کاردۆخییانە زەبری کاریی وە لەشکرەکەی کەوتووە و لە (ئاناباز) یان (گەڕانەوە) دا باسی کردووە و لە فەرانسەیی یەوە کراوە بە کوردی. ئەم نێوە وەک لەسەرەوە باسم کرد، نێوی کۆنی کوردە کە عەرەب کردوویەتی بە جوودی و جوودیش کێوێکە لە کوردستان لە ناوچەی بادینان کە لە پشت نوسێبینەوە دادەکشێ بۆ لای زاخۆ و لە قورعان و لە ئینجیلیشدا هاتووە بۆ ئەوەی کە دەڵێن: پاپۆڕەکەی نۆح لە کاتی لافاوەکەدا، لە سەر ئەم کێوە نیشتۆتەوە. بڕوانە: گۆسان.

شلۆڤە

شڵێوە، دوودانگ.

بەمۆ

1. نێوی جۆرێک کەتیرەیە. 2. کێوێکە لە کوردستان کە لە نێوان قەسری شیرین و دەربەندی خان و خانەقین هەڵکەوتووە.

بێشە

مێشە، دەحل، دەسنێژ، لێڕی، بێشەچنار.

کەڤۆک

1. کەڤووک، کاڤووک، کاڤۆک، کەڤۆک، کابووک، کۆتر؛ 2. بە زاراوەی زازاکی دەبێتە بۆران؛ 3. سەربەندی گۆرانییەکی کۆنی کوردییه کە حەسەن جزیری خوێندوویەتی‌.