کیکان

نێوی هۆزێکی کورد بوو کە بەشێ لە هۆزی بڵباسیشیان لەتەکا بوو و به هاتنی ئیسلام بۆ کوردستان و لەناوبردنی ساسانییەکان هەڵداژران بۆ ناوچەی ڕۆمادی بۆ ناو‌ خاکی ئێراق و بە‌ دەستی عەرەب تەفروتوونا کران و بە زۆر کردنیان بە عەرەب و لەناو عەرەبدا توانەوە.

ڕۆنەر

دانەر، درووستکەر.

لارەک

بەناز ڕۆییشتن، لەنجە و لار.

ئەرخە

یاریدەدەر، کۆمەک، پشتیوان..

ڕۆنیا

لە ناو کوردی زاراوەکرمانجدا واتە: رووناکیی، رۆشنایی. (رۆنیا چاڤێ من).

فەراشین

بای فێنکی هاوینان.

بەدەو

1. گەنج، خورت، جەوان، لاو؛ 2. خوەشیک، جوان شەپاڵ، شیرین.

ئاناتۆم

نێوی یەکەم پاشای گۆتییەکان بووە کە لە سەدەی 31 ی بەر لە زایین ژیاوە و شاری لاگاش پایتەختیان بووە.

ئارتین

1. لە ریشەی وشەی (ئار)ی ئەوێستایی یەوە هاتووە و واتای (ئاگرپەرست) دەدا؛ 2. پیرنیا لە (تاریخ ایران زمین) دا دەڵێ: ئارتین، نێوی حەوتەمین پاشای مادەکان بووە. ئەو نێوانەی کە لە دوو وشە پێکهاتوون و وشەی یەکەمیان (ئار)ە، بە زۆریی لەناو ئەرمەنییەکاندا باوە و کوردین. زۆربەی ئەو نێوگەلەی کە بەوشەی (ئار) دەست پێدەکا، وەکوو: (ئارتین، ئارهان، ئاراس، ئاران، ئاردەوان، ئاردەڵان، ئارژەنگ، ئارساماس، ئارکاناس، ئارسان، ئارشام و ئارکاس) و هیدیکە، لە ریشەی وشەی کۆنی مادی و ئاوێستایین و دەگەڕێنەوە بۆ ئەو سەردەمانە. بڕوانە وشەی ئار.

ڕێسمە

گرێژەنەی دەرکە و دەرگا.