سەمەنبۆ

بۆن وەک بۆنی سەمەن.

شەکران

نێوی گوندێکە لە کوردستانی باشوور.

کاوێن

1. چیای بەرز و بەردین؛ (شوێنێکی بەرز و کاوێن، ماڵێکی جوان و خاوێن)، 2. سالار، سەرە، سەلار، وەکوو: (ژنێکی بەڕێز و کاوێن). 3. هەژیار، بەڕێز، هێژا؛ 4. ئاوات و ئارەزوو.

لەهی

لاپاو، لافاو، سێڵاو، ساڵاو.

شەمامە

1. شەمامۆک، میوەیەکی بۆنخۆشە لە شێوەی کاڵەک بەڵام بچووک و خاڵخاڵ و خەتخەت؛ 2. سەربەندی گۆرانییەکی کوردییە.

بنژیل

پاژینە، خشوخاڵ و دەخڵودانی بن بێژنگ.

دۆزان

1. کۆی وشەی (دۆز) بە واتای مەبەست و مەرام لە ژیاندا، وەکوو: دۆزی کورد، دۆزێکی ئاڵۆزە؛ 2. پاشگری وشەیە بە واتای بشکنین و دۆزین.

ڕەواز

1. رێباز، رێگای هاتوچۆی خەڵک؛ 2. رێزەبەردی سەر ملەی کێو.

پۆڵا

1. بەروج، ئاسنێک کە تفەنگی پێ درووست دەکەن، جۆرێک ئەردەزین یان فلسی لە ئاسن پتەوترە؛ 2. پاشنێوی هۆزی (جانپۆڵا) یە لە لوبنان کە چەندین ساڵ لە حەڵەب دەسەڵاتدار بوون و دامودەزگای سەربەخۆیان هەبوو، بەڵام حوکوومەتی سووریە بە جونبەڵاتی نێودێر کردوون و کەماڵ جونبەڵات لەم گەورەهۆزیە و ئێستا لە چیاکانی لوبنان دەژین.

ڕاچاو

لەژێرچاوگرتنی هەر گیاندارێک چی ئنسان یان حەیوان بۆ کۆنترۆڵکردن لە کاتی راو یان هەر رووداوێکی دیکە. بۆ نموونە کاتێ کە دەچی بۆ راو، راوچی دەڵێ: ئەو کەروێشکەم بۆ راچاو بکەن بزانم بۆ کوێ دەڕوا.