مێرۆژ

1. مێرۆز، ڕاوەکەو لەکاتی کورکبوونی ماکەودا؛ 2. گوندێکە لەلای ئەرگۆش لە سەر سنووری دەسکردی نێوان باشوور و باکووری کوردستان، لە بەشی بادینان کە هۆزی مزووری تێدا دەژی.

شابسک

ئەگریجەی درێژ و پڕ، قژی درێژ و جوان.

ڕۆژکان

نێوی هۆزێکی کوردە لە کوردستان.

میدیا

1. ماد، مەدیا، میدیا، نێوی دەوڵەتی مادەکان بووە؛ 2. ئەو شوێنەی کە مادەکانی لێ ژیاون؛ (میدی) یەکان لە رەگەزی هێند و ئورووپی بوونە و لە سەدەی نۆیەمی بەر لە زایین، لە ‌رۆژهەڵاتی زەلیای کاسپین یان قەزوێنەوە چوونەتە رۆژاوای باکووری کێوەکانی ئێران واتە وڵاتی (میدیا) و وردەوردە دەسە‌ڵاتیان بە سەر دراوسێکانیشیاندا پەیدا کردووە و لە کۆتایی سەدەی هەشتەمی بەر لە زایین، حوکوومەتێکی سەربەخۆیان دامەزراندووە و نەتەوەی پارسیشیان خستۆتە ژێر دەسە‌ڵاتی خۆیان و شاری هەگمتەنا یان هەکمتان، هەمەدان) ی ئێستایان کردووە بە پایتەخت، بەڵام ساڵی 550ی بەر لە زایین بە دەست کوورشی هەخامەنشی بەزیون و لە دەسە‌ڵات کەوتوون. وشەی ماد دواتر لە سەردەمی ساسانییەکاندا بووە بە (مای) و پاشان عەرەب کردوویەت بە (ماه)، بۆ میناک بە دینەوەریان گوتووە: ماه بەسرە و بە نەهاوەندیش: ماه کووفە! بڕوانه بۆ وشەی ماد.

ئاکۆیان

نێوی گوندێکە لە ناوچەی بالیسان و نێوی ناوچە و هۆزێکە لەلای رانییە، لە باشووری کوردستان.

کەستەک

1. لەپکەی‌ ئاڵتوون، قورسەی زێڕ، تە‌ڵکەی تەڵا؛ 2. کانزای سفت و بتەو و قورس.

کەژۆس

کاژۆس، چیایەکە لە ناوچەی بیتوێن. بڕوانە (بەیتاس) لە بەشی نێوی کوڕان).

ساوێن

ساماڵ، ئاسمانی ساو. (شەوێکی خۆش و ساوێن) دانیشتبووین.

وەرکۆ

1. بەرکوت، کوتراوەی خەلەی پێش خەرمان؛ 2. وەرکۆرپە، بەرخی ساوا.

پێژەک

خونچەی تازەدەرکەوتوو، ولێک کە تازە دەکرێتەوە.