ئاخیه

گوڵمێخ، سنگی ئاسنی ئاڵقه‌دار یان سنگی ئه‌ستووری دارین که‌ بۆ دابه‌ستن و ‌هه‌ڵدانی چادر و ره‌شماڵ و هیدیکه‌ به‌کار دێ.

دەسیم

نێوی یەکێ لە سەردارە کوردەکانی دیالمەیە کە کوڕی ئیبراهیمی دەسەڵاتداری هۆزی هەزبان بووە کە ساڵی 326ی زایینی دەسەڵاتداری تەورێز و گەورەی هۆزی هەزبان بووە.

شەنگە

1. جووان و لەبار؛ 2. بەهێز و بەواز.

پەریناز

برێتی لە جوانچاکی ناسک و شیرین.

گۆڤەند

لە زاراوەی کرمانجیدا واتە: شایی و هەڵپەڕکێ، بەزم و دیلان، داوەت و چۆپیکێشان.

مامیسا

1. مامیشا؛ نێوێکی کۆنی سریانییە؛ 2. گیایەکی باڵابەرزە لە وێنەی خەشخاش کە گوڵی زەرد دەکا و گوڵەکەشی تۆمێکی وردی ڕەش دەکا و بۆ ناوزگ باشە چونکە ڕەوانی دەکا؛ 3. نێوی گوندێکە لە ناوچەی بادینان لە کوردستانی باشوور.

لۆژان

راژان، تخێڵبوون، داڵۆسکەبوون.

فەرهاد

نێوی دڵدارەکەی (شیرین) و قارەمانی چیرۆکی (شیرین و فەرهاد)ی کوردییە، کە بە فەرهادی لوڕ بەنێوبانگە و هەڵکۆڵی بەردەکەی (تاقوەسان)ی کرماشانە. بڕوانە وشەی سان.

ڕەوشەن

1. رۆشن، رووناک؛ 2. دیار، لەبەرچاو .

پاشەنگ

1.هێشووی ترێ؛ 2. تۆوی خەیار کە هەڵیدەگرن بۆ چاندن یا وەشاندن.