شەمێ

شەم، مۆم، ئاماژە بە شەم.

ڕۆژنە

رۆچنە، ئەو کون و کەلەبەرانەی خانوو کە رووناکی هەتاوی لێوە دێتە ژوورێ.

دارتاکۆ

نێوی سەردارێکی کوردی سەردەمی (کوورش)ی هەخامەنشی بووە.

نالی

1. زراڤ، باریک؛ 2. هاوار و رۆڕۆ؛ 3. پرزەی ناو قەڵەمی قامیش؛ 4. دۆشەک؛ 5. نازنێوی شاعیری نێوداری کورد، (مەلا خدری ئەحمەدی میکائیلی) یە، کە خەڵکی گوندی (خاکوخۆڵ) شارەزوور بووە.

ساوەرز

نێوی چیایەکە لە باکووری کوردستان لە ناوچەی حەکاری کە 3189 میتر بەرزە.

نەوین

1. لە وشەی چاوگی (لێنەوین) وەرگیراوە، بە واتای بەرزکردنەوە و پڕپێداکردن، (لێ نەوی بەرزی کاتەوە)؛ 2. چەمینەوە، (دوو جار دانەوی قەڵەمەکەی هەڵگرێ).

هەلیلان

تیرەیەکی کوردن لە تیرەکانی پشتکۆ، لە ناوچەی لوڕستان.

قەمەر

1. ئەسپی سووری ئاماڵڕەش، کوێتی داوێنتاریک؛ 2. مرۆی ئاماڵڕەش، ئەسمەر؛ 3. گوندێکی باشووری کوردستانە.

کەشین

باوەش، ئامێز.

سیپان

1. کێوی پڕ لە شینایی؛ 2. رنوو، کلێڵەبەفر، شاپە؛ 3. بەرزایی باگێڕەوە، بڵندایی یەک کە باگر بێ؛ 4. کێوی پڕ لە بەفر لە هەموو دەماندا؛ 5. نێوی دوو چیایە لە کوردستانی داگیرکراو کە یەکێکیان لە کن پیرانشارە و ئەوی دیکەشیان لە لای زەریای (وان) ە و لەوانەشە لە شوێنی دیکەی کوردستان چیا بەم نێوە هەبێ، چونکە لە بەیت و چیرۆکە کوردییەکاندا نێوی سیپان زۆرە.