ئاوەلان

1. شوێنی ئاوەزا کە گیای لێ سەوز دەبێ؛ 2. شاخێکە بەرانبەر کێوی ئاژوان لە رۆژهەڵاتی کوردستان .

هەرێز

هەرێزە، فریزوو، فرێزە، فەرێس، گیایەیێکی خۆڕسک و دەوامدارە که گەڵاکانی درێژ و باریکن و لقەکانیشی ناسکە کە بەسەر زەویدا دەخەوێ و رەگاژۆ دەکا. ریشەی ئەم گیایە یەکجار پێچەڵچێچ و قاییمن. لە مەزرا و باخچە و قەراخ ئاو دەڕوێ، لە هەر کوێش کە شین ببێ، خێرا ریشە دادەکوتێ و رەگاژۆ دەکا و هەڵکەندنی ئەستەمە.

زمڕووت

گەوهەرێکی بەنرخی کەسکە.

چناو

1. چندراو، ته‌ندراو؛ 2. تۆمی وه‌شیاگ؛ 3. له‌داره‌وه‌کراو؛ 4. له‌سه‌ریه‌کنراو، له‌بانیه‌ک که‌ڵه‌که‌کردن.

داما

1. چوونه‌ ناو هزر و بیر؛ 2. مات بوو؛ 3. یارییه‌کی وه‌کوو شه‌تره‌نجه‌.

ئاوەسوو

1. بەردێک کە ئاوی زۆری بەسەرداهاتبێ و سووابێ؛ 2. چەرمێک کە لەناو ئاوی دادەنێن، بۆ نەرمبوونەوە؛ 3. ئاوەسوو، بە ئینسانێک دەگوترێ کە گوێ بە هەڵەی خۆی نەدا و هەر دووپاتی بکاتەوە. وەکوو: (ئەوەندە بێشەرمە دەڵێی: چەرمی ئاوەسووە!)

گوڵفەڕ

گوڵی بەپیت و بەرەکەت، جۆرێک گوڵەسوورەیە.

گلۆر

1. بازنە، خڕخاڵ، خشڵی جومگە و باسک؛ 2. بازنەیی، گلۆڤەر، خڕ، خرت؛ 3. بەری هەر دارێک کە وەک قۆزاخە بێ؛ 4. جارێ لەجاران.

شەوێر

وریا و لەسەر هەست، هەستیار.

ئاوێسەر

1. شوێنی پڕئاو و بژوێن، کەژی پڕلەکانی؛ 2. ئاوێسەر، کەژێکی بەئاو و بژوێنە لە هەورامان لە لای باشووری شارۆچکەی تەوێڵێ. زۆر بەداخەوە، هەتا ئێستاش خەڵک نێوی گوندی (تەوێڵێ)یان، بە هەڵە گوتۆتەوە، لەکاتێکدا بێژرەی درووستی (تەوێڵێ) یە، نەک تەوێڵە! تەوێڵێ، واتای ناوچاوانی چیا و تەوێڵی کەژ و شوێنی هەڵاتوو دەدا، نەک (تەوێڵە) ی بە مانای گەوڕ!