کەڤۆت

1. دارێکی سەختە؛ 2. جۆرێک درەختە.

پەرشەن

نێوی کوردیی گوندێک بووە لە باکوور‌ی کوردستان کە دەوڵەتی تورک گۆڕیویە و نێوی تورکیی لە جێی داناوە.

ئاردەشیر

نێوی کوڕی پاپەکی کوڕی ساسانی دامەزرێنەری زنجیرە فەرمانڕەوایی ساسانییه کە لە دوو تیرەی شوانکارە و بازرنگی (بەرزنجی) پێکهاتووە.

باجەڵان

بەت گلا، بەت جلا، باجەڵان، نێوی هۆزێکی کوردە لە هەرێمی کرماشان، کە دەبنە دوو تیرە: (جەمەوەر و قازانلوو). هۆزی باجەڵان لە دەوروبەری قۆرەتوو و هەورێن و شێخان و قەسری شیرین و قازانییەی مەندەلی و ناوچەی دەرگەزێن و دەیژ و لەلای (قەزوێن) یش هەن. بۆ واتای وشەی باجەڵان بڕوانە وشەی کەڵوڕ لە بەشی کوڕان.

ڕۆڤە

کڕێوە و بادەوە، باسریشک.

گوڵشەن

گوڵجاڕ، گوڵ و گوڵسان، باخی گوڵ.

سمکۆ

کورتکراوەی نێوی (سمایل)ە؛ لە زاراوەی کرمانجیدا تیپی (ۆ)، پاشگری نێوی نێرینەیە و ئامرازی بچووککردنەوەیە بە واتای خۆشەویستیی، وەکوو: سمکۆ، دیمۆ، جەمۆ؛ سمکۆ، نازنێوی (سمایلاغا) ی شکاک، سەرۆک هۆزی شکاک بووە لە رۆژهەڵاتی کوردستان کە دژ بە حوکوومەتی رەزاشا، بەهیوای رزگارکردنی کوردستان راپەڕی و لەگەڵ ئەرتەشی شپڕێوی ئەو کاتەی ئێران بەشەڕ هات، بەڵام ئێوارەی رۆژی 30 ی جۆزەردانی ساڵی 1309 (1931) ی زایینیی کە دەکاتە 2543 ی کوردیی وەبەر گوللەی چەتەکانی رەزاخان کەوت و بوو بە سەرلەپێناوی رزگاریی کوردستان. سمایلی شەریفزادەش کە بە دەستی چەتەکانی رەزا پالەوی لە دارێنەی لای بانە بە فیتی (مەلا شەریف)ی جاشەکورد کەوتە داو و شەهید کرا، بە (سمکۆ) نێودێر کرابوو.

شەوار

تەنگی نوێژی شەوان.

ئه‌رسان

نێوی هۆزێکی کورد بووه‌ له‌ باکووری کوردستان.

ڕێوانسا

نێوی هۆزێکی کورد بووە، لە ناوچەی هایمانی لای ئآنکارا، کە بە دەستی عوسمانییەکان هەڵداژراونەتە بولغارستان و بۆسنی.