لاوک

1. گۆرانیی درێژ و کەون؛ 2. هەوای قەتارێکی کوردیی کۆنە؛ لاوک بە ناوەڕۆک شێوە و جۆری جیا لەیەکی هەیە کە باسی رووداوی حەماسی و راستەقینەی تێدایە. ئەم هەوایە لە لایەن گۆرانیبێژانی بەنێوبانگی وەکوو: کاووس ئاغا و حەسەن جزیریی و عارف جزیریی و حیسا بەرواریی و مریەم خان و هیدیکەوە گوتراوە و بەیتە کۆنەکان بە لاوک گوتراون. دیسان لاوک واتای کوڕ دەدا. بۆ نموونە لە زاراوەی کرمانجیدا دایک یان باوک ئەگەر بێژن دوو کوڕمان هەیە، دەڵێن: دوو لاوکێن مە هەنە. گزنفۆنی یۆنانیی کە ساڵی 401 ی بەر لە زایین، بە بانگهێشتنی کوورۆشی کوڕی داریووش هاتۆتە وڵاتی ئێرانی ئەو سەردەمە، لەکاتی گەڕانەوی 12000 سووارەکەیدا بۆ یۆنان، لە کوردستان 355 تا 430 ی زایینیی، تووشی شەڕ دەبن! گزنفۆن لە ئاناباز (گەڕانەوە) دا دەڵێ: (کاردۆخییەکان کە ویستیان هێرش بکەنە سەرمان، جۆرێک سروودی پڕجۆش و خرۆشیان دەگوت کە ریتم و میزانی نەبوو!) بە پێی گوتەکانی گزنفۆن، ئەو سروودە پڕجۆش و خرۆشە دوور نییە هەر ئەو لاوکە‌ بێ کە ئەمڕۆ لە کوردستان ماوەتەوە و ریتمی نییە و ئازاد دەگوترێ!

واژە

1. وژە، وشە، پەیڤ، گوتە، قسە؛ 2. دەنگی گەڵای داران لەبر با؛ 3. گوندێکە لە ناوچەی شارباژێر لە باشووری کوردستان.

ئاره‌نان

نێوی گوندێکه‌ له‌ چه‌ند کیلۆمیتریی شاری سنه‌وه‌ که‌ له‌ کۆندا دابڕی ئه‌رده‌ڵانه‌کان بوو. بڕوانه‌ (ئار) له‌ به‌شی کوڕان.

شاکار

1. کاری زۆر باش و رێکوپێک؛ 2. هونەرخولقاندن. (کاری فڵانە‌ وەستا شاکارە)

سەرباز

1. سەرلەپێناو رێگای وڵات و نیشتمان؛ 2. چەکداریۆ دەوڵەت.

بیزا

گیایەکی کوێستانییە، بڵندە و بۆ ناو ژاژی و ترشیات بەکار دێ.

پڵپڵە

ئاوێزەی گوارە، جۆرێک خشڵە.

تەوار

1. مێچکەی هەڵۆ، هەڵۆی مێ؛ 2. منداڵی خڕوخۆڵ و هەراش.

شای جوانان، کچ یان کوڕی زەریف و جووان.

شای جوانان، کچ یان کوڕی زەریف و جووان.

خانە

خانێ، نێوی کۆنی شاری پیرانشارە لە رۆژهەڵاتی کوردستان .