پردیس

پارادیس، بەهەشت، جەننەت، وشەیێکی کۆنی مادیی ئاوێستایی یە.

ساڤۆ

گوڵێکە لە ناوچەی بادینان دەڕوێ و گوڵ لە رەنگی شین و پەمەیی و هیدیکە دەردەکا.

هەنار

نار، نارۆک، نەرژی، میوەیەکە بۆ پاڵاوتنی خوێن باشە و لە کوردستان لە ناوچە ساردسێر و شاخاوییەکان زۆرە و ڕیشەکەی بۆ دەرمان و توێکڵەکەی بۆ ڕەنگ بەکار دەبرێ؛ هەناری هەورامان و شارەبان بەنێوبانگن؛ لە گۆرانیی کوردیشدا زۆر دێ و ئاماژەیە بە (مەمک).

رادەر

تازەداهاتوو، نۆژەن، نووژەن. نوو، بە زاراوەی کرمانجی واتە: نوێ، تازە.

شاشان

شاشیکان، ژنی سەروێن بەسەر، ژنی سەرولا پێچ؛ ژنانی کورد بەتایبەت هی ناوچەی کەڵوڕ، ئێستاش هەر سەروێن دەبەستن؛ نێوی ئەو ژنانەی بووە کە لەسەردەمی ساسانییەکاندا سەروێنیان بەستووە و لە دەستەی هەڵپەڕکێدا بەشدار بوونە، ئەمڕۆش وەکوو پاشناو لە کوردستاندا ماوەتەوە.

بزێو

1. بزۆز، سەرزیندە، زیت و وریا؛ 2. پاشگری بزوێنەر.

ئەرژنگ

ئەرژن، ئەرژان، جۆرێک داری کێوییە کە بەرێک دەدا لە شێوەی بەهیڤ (بادام) و لە دار ئەرخەوان دەچێ. بڕوانە بۆ ئەرجان.

وڵات

1. ، نیشتمان، بە سەرزەوینی جێگەژیانی خەڵک؛ 2. هێما بە دار و دیوار و دەوروبەر.

باویلکە

پەپوولەپاییزە، گیایەکی تۆپی گرژنی شێوە تۆسییە کە سووکە پاییزان بە دەم باوە بڵاو دەبێتەوە، شەلەمینکەرە.

جەوێ

ئه‌م نێوه‌ له‌ حه‌یرانێکی کوردیدا که‌ (مشکۆ)ی گۆرانیبێژ گوتوویه‌تی هاتووه‌.