شاباز

بازی سپی و گەورە، بازێکی راوکەرە کە دندووک و چنگوڕکی ببڕ و بەکارن.

شەدەلار

1. ئەو سەروێنەی که ژنان بە شێوەی لار لەسەری دەبەستن؛ 2. ئاماژە بە ژنەکوردی شەدەبەسەری زەریف و خانومان؛ 3. سەربەندی گۆرانییەکی کوردییە.

زەبارە

هەرەوەز، گەل، یارمەتییەکدانی خەڵکی گوند لە کاتی کار و دروێنەدا.

ڕێژاو

گوندێکە لەنێوان شارەکانی (جووانڕۆ و کرماشان) کە گەورەکانییەک و سەیرانگایەکی یەکجار خۆش و دڵگیرە و ناوچەیەکی کۆنە.

ژیلوان

1. ژیلەوان، ئاگرەوان، کەسێک کە سەروکاری لەگەڵ ئاگرە؛ 2. کەسێک کە رەز و داری مێو بەخێو دەکا: رەزەوان، ئاگرەوان؛ (ژیل) بە تەنیا 1. واتای: بزووتن و جووڵان؛ 2. ورد، پێچەوانەی درشت؛ 3. وردەئاگری ژێر خۆڵەمێش دەدا؛ (وان)یش بەخێوکەر و بارهێنەر؛ (ژیلوان)یش 1. واتە ئاگرەوان؛ 2. رەزەوان؛ 3. ژیلوان: شاخێکە بەسەر گوندی مالوومەدا دەڕوانێ و بەرانبەر بە چیای ئاسنگەرانە و سەر بە ناوچەی سلێمانییە لە باشووری کوردستان. بڕوانە ژیلەمۆ.

گەوران

1. دەشتێکە لە کوردستان لەلای دیاربەکر نەوتی زۆری هەیە؛ 2. نێوی گوندێک و هۆزێکی کوردە لە کوردستان.

شاریار

1. ، گەورەی شار، دەسەڵاتداری شار؛ 2. شایار، هاودەستی شا، ئاواڵ و دۆستی پاشا؛ 3. نێوی شاعیری گەورەی کوردی زەڕدەشتیی (پیر شالیار) ە، کە لە هەورامان ژیاوە لە کاتێکدا کە عەرەبەکان هێرشیان هێناوەتە سەر کوردستان.

باڵان

تەڵەگورگ، تەڵەڕێوی.

بیزا

گیایەکی کوێستانییە، بڵندە و بۆ ناو ژاژی و ترشیات بەکار دێ.

بەدران

بەو شەوەی دەگوترێ کە مانگی چواردە هەڵدێ.