ئاوەسوو

1. بەردێک کە ئاوی زۆری بەسەرداهاتبێ و سووابێ؛ 2. چەرمێک کە لەناو ئاوی دادەنێن، بۆ نەرمبوونەوە؛ 3. ئاوەسوو، بە ئینسانێک دەگوترێ کە گوێ بە هەڵەی خۆی نەدا و هەر دووپاتی بکاتەوە. وەکوو: (ئەوەندە بێشەرمە دەڵێی: چەرمی ئاوەسووە!)

تاوێرە

1. تاوێر، تاڤێر بە هەموو مانایەک، تمتمان، زەوی رەقەن؛ 2. گوندێکە لەڵای سەرکەن و دەرەشیش لە ناوچەی هەڵەبجە.

جاموور

1. ئەم نێوە لە بنەڕەتدا (چەرموو)ە، بە واتای سپی و چەرمگ، بەڵام تورک ئەم نێوەی گۆریوە و کردوویەتی بە جاموور؛ دیارە نە تەنیا ئەم نێوە، بەڵکوو هەزاران نێوی دیکەی کردووە بە تورکی. بۆ وێنە ئەگەریش جاموور بێ، لە بنەڕەتدا (گاموور) بووە، (گا و موور)، واتە جووت و گا و نیر و ئاموور، کە‌ واتای چاندەکار و وەرزێر دەدات، واتە ئەو خەڵکەی کە کاری کشتوکاڵ دەکا؛ بەڵام سوور دەزانم کە جاموور نییە و (چەرموو)ە، بە واتای سپی، چونکە لە کوردستان ئەم نێوە، وەکوو پاشنێویش بە زۆر نێوی دیکەوە لکاوە، بۆ وێنە (کێلەچەرموو) و (کوچک چەرموو) و زۆری دیکە؛ 2. گوندێکە لە باکووری کوردستان، کە لە بنخاکدا دۆزراوەتەوە و 9000 ساڵ لەمەوبەر هەبووە و دوکتۆر رابێرت برایدوود، لە زانکۆی شیکاگۆ، لەسەری لێکۆڵینەوەی کردووە.

سۆرک

چیایەکە بەرانبەر بە چیای سەفین لەلای شەقڵاوە.

ڕەمین

رەمین، رەوەک، سڵ، رەڤۆک.

شەونم

شەڤنەم، نمی هەوای شەو لە سەر گوڵ و گەڵا و گیا، ئاونگ. لەبەهاراندا بە بۆنەی تینی هەتاوەوە، گیا هەڵم دەکا و شەو کە هەوا فێنک دەبێ، لە شێوەی وردەدڵۆپ، دەنیشێتە سەر گوڵ و گیا.

سەرفەراز

سەربەرز.

شوێشە

1. جێگای هەڵخستنی ترێ و شوێنی بەخێوکردنی رەز؛ 2. نێوی گوندێکە کەوتۆتە ئەو دیوی چیای ئارێز، لەسەر رێگای سنە بۆ مەریوان.

رۆسکان

نێوی هۆزێکی کورد بووە، لە ناوچەی هایمانی لای ئآنکارا، کە بە دەستی عوسمانییەکان هەڵداژراونەتە بولغارستان و بۆسنی.

سافیا

گوندێکە لەلای دیاربەکر لە باکووری کوردستان.