پازووک

پازووک لەو کوردانە بوون کە پێشتر سەر بە ئایینی ئێزیدییەکان بوون و لە باکووری کوردستان دەژیان، بەڵام دوایی لە شەڕی نێوان سەفەوی و عوسمانیدا بەناو ئێراندا بڵاوەیان پێ کرا و بوون بە تورک و فارس و ئایینی شیعەیان قەبووڵ کرد.

سناوێ

نێوی گوندێکە لە ناوچەی خۆشناوەتی لە باشووری کوردستان .

بەرشا

نێوی کوردیی کێوێک بووە لە باکووری کوردستان کە دەوڵەتی تورک گۆڕیویە و نێوی تورکیی لە جێی داناوە.

مەرام

دۆز، مەبەستی دڵ.

پۆڵا

1. بەروج، ئاسنێک کە تفەنگی پێ درووست دەکەن، جۆرێک ئەردەزین یان فلسی لە ئاسن پتەوترە؛ 2. پاشنێوی هۆزی (جانپۆڵا) یە لە لوبنان کە چەندین ساڵ لە حەڵەب دەسەڵاتدار بوون و دامودەزگای سەربەخۆیان هەبوو، بەڵام حوکوومەتی سووریە بە جونبەڵاتی نێودێر کردوون و کەماڵ جونبەڵات لەم گەورەهۆزیە و ئێستا لە چیاکانی لوبنان دەژین.

دەفا

نێوی ژنێکی کوردی ژه‌نیاری ده‌ف بووه‌ له‌ سه‌رده‌می کۆندا؛ ده‌ف سازێکی کۆنه‌ و بۆ سه‌لماندنیشی که‌ سازێکی کۆنی کوردییه‌، له هه‌ڵکۆڵراوه‌کانی ‌ناوچه‌ی ئیلام و کرماشاندا هه‌ندێ په‌یکه‌ری به‌ردین دۆزراونه‌ته‌وه‌ که‌ ژه‌نیاری ده‌ف و چنگ نیشان ده‌دا، ئه‌مه‌ش به‌ڵگه‌یه‌ بۆ سه‌لماندنی ئه‌و بانگاشه‌یه‌؛ نێوی (ده‌ف)یش‌ له‌ بنه‌ڕه‌تدا (ده‌پ) بووه‌ و ده‌پیش مانای دار یان ته‌خته‌ی که‌وانه‌یی و بازنه‌یی شکڵ ده‌دا و، وشه‌ی ده‌فیش له‌ سه‌ر نێوی ئه‌م ژنه‌، که‌ (ده‌فا) بووه‌ تاپۆ کراوه‌ و ئه‌م نێوه‌‌ له‌وه‌وه‌ هاتووه‌.

برساق

جۆرێک کولێرەی بچووکە کە هەویرەکەی بەشیر و ئاو دەکرێ و لەناو رۆندا سووری دەکەنەوە، کولێرە برساق.

پاتیلە

پاتێڵ، مەنجەڵی بچووک، بەرۆشی بچووک.

ساویر

سام، مەترسی، هەیبەت لە بەرانبەر کەسێکدا.

ڕۆبار

رۆخانە، چەم، چۆم.