ڕێژاو

گوندێکە لەنێوان شارەکانی (جووانڕۆ و کرماشان) کە گەورەکانییەک و سەیرانگایەکی یەکجار خۆش و دڵگیرە و ناوچەیەکی کۆنە.

کەسرا

1. شەدە و هەوری سەر ژنان؛ 2. جۆرێک سەر و لا کە قەدیم لە شاری سنە لە سەردەمی ئەردەڵانەکاندا بەکار براوە و پێی گوتراوە: (کەسراوانی، یان خەسرەوانی)؛ 3. هەندێ کەس دەڵێن: کەسرا نێوی دڵدارەکەی (ئەردەشێر)ی، پاشای ساسانیەکان بووە، کە بینای بەنێوبانگی (تاقی کەسرا)ی (تیسفوون)ی، لە بەر ئەو درووست کردووە؛ بڕێ کەسیش ڕایان وایە کە بێژرەی عەرەبی (خەسرەو) ی کردووە بە (کەسرا).

پازووک

پازووک لەو کوردانە بوون کە پێشتر سەر بە ئایینی ئێزیدییەکان بوون و لە باکووری کوردستان دەژیان، بەڵام دوایی لە شەڕی نێوان سەفەوی و عوسمانیدا بەناو ئێراندا بڵاوەیان پێ کرا و بوون بە تورک و فارس و ئایینی شیعەیان قەبووڵ کرد.

سەما

هەڵپەڕکێی ئارام، دیلان، گۆڤەند.

پەلەرین

جۆرێک گیای پەلوپۆدارە کە گوڵی سپی ورد دەردەکا.

ئاری

1. نیشتەجێ، بەرانبەر بە کۆچەر؛ 2. کۆمەک، یاریدە؛ 3. تیرەیەک لە مرۆڤ کە ئێرانییەکان خۆیان بە پاشماوە یان لە رەگەزی ئەو تیرەیە دەزانن.

کاوانی

نێوی هۆزێکە لە کوردستانی باشوور.

بابان

1. بەبە، بەبان، باوان، ماڵەباب؛ 2. مەڵبەند و هۆزێک بووە لە نێوان شارەزوور و ئەردەڵان، کە ئێستاش شوێنەواریان ماوە.

ئاردوو

1. ئاوردوو، ئارزاڵه‌، سووته‌مه‌نی؛ 2. سووتمان، ئاگرکه‌وتنه‌وه‌. بڕوانه‌ (ئار) له‌ به‌شی کوڕان.

لاڤە

1. وشەیەکی کرمانجییە، واتە: شفا و لاڵە، تکا و پاڕانەوە؛ 2. جەحێڵ، خورت، گەنج؛ 3. نێوی ئەشکەوتێکە لە ناوچەی حەکاری لە باکووری کوردستان.