شلێر

گیایەکە زیاتر لە کوێستانان شین دەبێ و دووجار سێ جار بە بەژن و تەپڵی سەریدا هەڵدەچێ و گوڵەکەی سووری ئاڵ یان زەردی پیاڵەئاسای سەرەونخوونە کە وەکوو زەنگۆڵە پێدا شۆڕ دەبێتەوە؛ هەم دەشتە هەم ناوچەیەکە لە باشووری کوردستان، کە بە شاری (بانە) وە نزیکە.

بیرەوەر

خاوەنبیر، خاوەن هزر و بەزەین، بیرا.

یۆنا

یەکتر، یەک و دوو.

شەوبۆ

گیایەکە سەرەتای بەهار شین دەبێ و گوڵی سپی دەکا و بۆنی خۆشە، بە ڕۆژدا بۆنی نییە و لای ئێوارە کە هەتاو ئاوا دەبێ و فێنک دەکا، بۆن بەر دەدا و هەتا لای بەیانی ئەو بۆنەی هەر دەمێنێ.

گەشە

1. هەڵچوون و باڵاکردن؛ 2. پێشکەوتن؛ 3. تەرزی تازەی مێو؛ 4. خۆشی و شادیی؛ 5. تێرئاویی و تورتیی و شەقیی؛ 6. بزە، زەردەخەنە؛ 7. لقی تازەی ڕەز؛ 8. باڵا بڵندبوون و بەخۆداهاتن.

کۆبیان

گوندێکی گەورەیە لەلای خوارووی گوندی دیبەگە لە ناوچەی مەخموور لە باشووری کوردستان .

بالێتان

1. شوێنی بەرز و هەڵاتوو؛ 2. چووکە گوندێکی ناوچەی سەردەشتە لە داوێنی چیای ئالان، نزیک بە گوندی مۆلێتان لە کوردستان.

جانۆ

1. خۆشەویست؛ کوردی زاراوەکرمانج بە گشتیی بە گیان دەڵێن: جان، (جانۆ) ش بچووککراوەی (جان) ە؛ 2. سەربەندی گۆرانییەکی کوردییە کە کراوە بە تورکی: (جانۆ جانۆ جان قوربان).

ئەردەنا

دوو گوندن لە نێوان (ئینشک و بامەڕنی) کە گوندی سەروویان کوردی موسوڵمان و ئەوی دیکەشیان کوردی (فەلە)ن.

داکۆک

1. پشتیوان، لایەنگر؛ 2. تەقەڵا، پلوپا.