جابان

1. ئەم وشەیە لە بنەڕەتدا (گاوان یا جاوان) بووە و لە زمانی کوردیدا واتای شوانی گا، یا گاگەلەوان دەدا و لە خوارووی کوردستانی باشووردا ژیاون، بەڵام شوێنەواریان نەماوە؛ 2. نێوی یەکێ لە سەردارانی سەردەمی ساسانی بووە لە سەردەمی یەزگرددا؛ 2. نێوی شارۆچکەیێکە لە ناوچەی کووت لە باشووری کوردستانی باشوور، کە کوردی فەیلی تێدا ژیاوە، بەڵام کوردەکەیان لێ دەرکردووە و کردوویانە بە عەرەبنشین. بڕوانه جاوان.

گاتا

ئەم وشەیە چەندین واتای‌ لە زمانی کوردیدا هەیە من تەنیا چەند دانەی دەنووسم: 1. گاس، گات، گاز، کە بە کوردیی واتە: بانگکردن، قاوکردن، چڕین، وەکوو شیلانم بۆ گاز کە؛ 2. جێگای زۆر بەرزی چیا، لووتکە، ترۆپک؛ 3. قەڵشتی شاخی بەردین؛ 4. چڕین بە هەوای خۆشی گۆرانی؛ 5. هۆنراوەکانی زەڕدەشت؛ 6. ئەو گۆرانییە ئایینیگەلەی کە گۆسانەکان چڕیویانن؛ 7. ئەو هۆنراوە بیستبڕگەییانەی کە لە سەردەمی زەڕدەشتدا وەکوو سروود خوێندراون و ئەمڕۆکە شوێنەواریان لە هەموو کوردستان ماوەتەوە! گاتاکان، کۆنترین و پیرۆزترین بەشەکانی ئاڤێستان کە لەناو یەسنادا هەڵگیراون، یان لە ناو یەسنادا ماونەتەوە؛ بە کۆی هەموو گاتاکانیان گوتووە (گاسانیک) و بەو گۆرانیبێژ یان بەیتبێژانەی کە ئەم گاتاگەلەی چڕیوە، گوتراوە: (گۆسان) واتە: بەیتبێژ یان بێژەری گاتاکان! بە پێی لیکۆڵینەوەکانی ئەم دواییانە گاتاکان کوردین، یان بە کوردییەوە نزیکن! نێوی زەڕدەشت لە بنەڕەتدا (زەڕەتا وەشتەرای) یە کە لە دوو وشەی (زەڕەتا) واتە نوور و (وەشتەرای) ش واتە داباری پێکهاتووە و واژەکان کوردین! گاتاکانیش زەڕدەشت و هەندێ لە پەیڕەوانی نووسیویانە کە وشەکان بە وشەگەلی هەورامی و کەڵوڕیی یەوە نزیکن کە ئەوانیش دوو زاراوەی کۆنی زمانی کوردین! ئەم گاتاگەلە ئەگەریش کوردیی نەبن، لانیکەم دەتوانین لە 1000 وشە، زۆرتر لە 600 وشە کوردیی تێدا دەربێنین کە لە زمانی کوردیدا هەن و ماون،

سمڵ

بەری دارێکە وەکوو مێخەک بۆنخۆش.

هەیڤ

مانگی ئاسمان، مانگی ساڵ.

هۆزان

1. هەستیار؛ 2. شاعیر، هەڵبەستوان؛ 3. گۆرانیبێژ، سترانبێژ؛ 4. عێلات و عاشیرەتان؛ .5 زۆر زانا؛ 6. پارچەشیعرێک.

لەهۆن

لهۆن، هەم ناوچە و هەم تیرەیەکە لە کورد لە هەورامانی کوردستان.

ئاروا

نێوی فریشته‌یه‌که‌ له‌ ئایینی زه‌ڕده‌شتییه‌کاندا. بڕوانه‌ (ئار) له‌ به‌شی کوڕان.

کڵاولار

1. ئەو ژنانەی کە سەرولای کوردی دەبەستنەوە؛ 2. ئاماژە بە کچ یان ژنی جوان و چەلەنگ.

زەوەن

1. زەبەن، زەمەن، زۆر، فرە؛ 2. سوانە، گوێسوانە، پاسار، کەڵکەپاسار، لێوارەی بان؛ 3. زەوینی پڕگیا و لەوەڕ.

تاراو

رۆییشتووی بێ گەڕانەوە.