شاهێن

یەکێ لە هۆزە شەڕاشۆکانی کورد بوونە کە لە ناوچەی تیکاپ دادەنیشتن و ساڵی (940) ی زایین دەوڵەتی ئێران بە تۆپزیی لەشکری گەورە و گرانی لەم هۆزە و هۆزەکانی دیکەی موکوریان کۆکردەوە و ناردنی بۆ شەڕ لەگەڵ عەرەب. ئوستاد نەوبەخت لە شانامەکەیدا تێروتەسەل باسی ئەم هۆزە و هۆزی (شووڵ و رەوەند) دەکا.

تەفرە

وەدواخستن و خەڵەتاندن، خاپاندن.

شاناز

نێوی یەکێ لە قەتار یان هەواکانی مۆسیقای ئێرانییە.

جاوان

1. ئەم وشەیە لە کۆندا (گاوان) بووە بە واتای گادار و ئاژەڵدار، بەڵام زاراوەی عەرەبی کردوویەتی بە جاوان و پاشانیش فارس به جابان؛ 2. گاوان هۆزێکی گەورەی کورد بوونە کە ئێستا شوێنەواریان بەم نێوە نەماوە، وەلێ دوور نییە ئەم هۆزە هەر هۆزی (جاف) بووبێ کە عەرەب ئاوەها گۆڕیبێتی و کردبێتی بە جاوان. بڕوانە گاوان. لە سەردەمی هێرشی عەرەب بۆ کوردستان، شاری تکریت، شاری سەلاحەدینی ئەیۆبی، لە ئێراق لە لایەن هۆزی (گاوان)ەوە پارێزراوە و زۆر جار لە ساڵەکانی 607 بۆ 616 ی زایین، شەڕی خوێناویی لە نێوان عەرەبە بیاوانگێڵەکان و هۆزی گاواندا رووی داوە کە دواتر بە زاڵبوونی ئیسلام لەوێ، ئەو هۆزەیان تەفروتوونا کرد و زۆربەی زۆریان هەڵداشتن بۆ خوراسان.

بێشووک

گوندێکە لە سەر رۆباری رواندز لە بناری چیای جندیان لە کوردستانی باشوور.

گوڵگەش

وەکوو گوڵ جوان و گەش.

بیرەوەر

خاوەنبیر، خاوەن هزر و بەزەین، بیرا.

سابەرە

تەختەیەک کە دووداری بە بزمار لەیەک گرێ دەدا، یان رادەگرێ.

یاسۆ

نێوی گۆرانیبێژێکی کورد بووە لە ناوچەی سەرحەدی‌ کوردستانی باکوور .

ئاراسێن

ئاراسێن نێوی گوندێکە لە باشووری کوردستان .