ڤەژین

ژیاندنەوە

چەردە

ره‌شتاڵه‌ و ئه‌سمه‌ر.

ئاراز

1. ئارائاس، ئاراس، فرمیسکی شادی؛ 2. یە‏کێ له ‏فەرماندە‏رەکانی مادی چکۆڵه؛ 3. یە‏کێ لە ‏پاڵە‏وانە‏کانی کوردی زەعفە‏رانلوو؛ چۆمی ئاراز، یان ئاراس، لە ناوچەی بینگۆڵ لە کوردستانی باکوورەوە سەرچاوە دەگرێ و 435 کیلۆمیتر بە ناو خاکی کوردستاندا دەڕوا و بە سنووری ناوەندی ئێران و ئازەرباییجاندا تێدەپەڕێ و دەڕژێتە زەریای قەزوێنەوە. درێژایی ئاراز دەگاتە 920 کیلۆمیتر. بڕوانە وشەی ئار. بۆ وەبیرهێنانەوە، زۆربەی زۆری ئاوی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست کە لە رێگای یەکاوی عارەبان (شط العرب)ەوە دەڕژێنە کەنداوی فارس/عەرەب، لە کوردستانی باکوور، لە شاری بینگۆڵ (بنگۆل)ەوە سەرچاوە دەگرێ.

بەرهەم

1. بەهرە؛ 2. داهات؛ 3. بەش؛ 4. بەروبۆ.

کەتانە

1. کەتان، گیایەکە زۆر بەرز دەبێتەوە و پرزەی وەک دەزوو دەبێ؛ 2. پارچەیەکی سپیی ناسک و تەنکە، ژنان دەیکەن بە سەرپۆش؛ 3. گۆرانییەکی فۆلکلۆرە بە زاراوەی فەیلی لە هەوای هومایۆن، کە عەلی مەردان و صالح دیلان و ناسری ڕەزازی و حوسەین وەندی ئەم گۆرانییەیان چڕیوه و لەگەڵ کەتانەی حەسەن زیرەک جیاوازە‌.

شەمامە

1. شەمامۆک، میوەیەکی بۆنخۆشە لە شێوەی کاڵەک بەڵام بچووک و خاڵخاڵ و خەتخەت؛ 2. سەربەندی گۆرانییەکی کوردییە.

پەسەن

لەبەردڵان، هەڵبژاردە.

سرتە

سرپە، پچەپچ.

بەدران

بەو شەوەی دەگوترێ کە مانگی چواردە هەڵدێ.

لوولیان

گوڵێکی کێوییە لە پەنا ڕەوەزان شین دەبێ.