شارا

1. ماسوولکەی گەنم لەسەر خەرمان، لاسک و ساقەتی خەلە؛ 2. کەمێ لە کوڵەش یان خۆیان کە بە درێژەوەیە؛ 3. کای نێوان دیوارەی چاڵ و دەخڵ؛ 4. گیشەی دەخڵی دووراو.

حاسێ

نێوێکی ژنانه‌یه‌، له‌وانه‌یه‌ له‌ نێوی حه‌سیبه‌ وه‌رگیرابێ.

سەردار

1. سەرۆک و گەورەی خێڵ یان هۆز؛ 2. فەرماندەی سپا ولەشکەر؛ 3. سەرداری تەون.

نشوان

نێوی گوندێکە لە ناوچەی حەکاریی لە کوردستان شمالی.

لیڤا

بەرخی تازەزاو.

ئەسرۆ

سرۆ، وشەیەکی کۆنی کوردی کەڵوڕییە واتە: قۆچ، شاخی حەیوان، شەقۆن؛ لە موکریانیش بەکار دێ.

ڕادە

1. دێرانە، بارست؛ 2. چلۆنەتی.

ڕاهێن

فێرکار، پەروەرێنەر.

زاڵ

1. سووار، سەربەران؛ 2. بابی رۆستەم، کە بەرۆسەمی زاڵ بەنێوبانگە.

ئیلام

ئالام، ئەیلام، ئیلام: بە زاراوەی ئاوێستایی مادی، واتە جێگای هەڵاتنی خۆر. هەرێمێکە لە کوردستان کە یەکێ لە زێدە کۆنەکانی کورد بووە لە درێژەی مێژوودا؛ زمانی خەڵکی ئیلام زاراوەیێکە لە زمانی کوردی کە پێیدەگوترێ: کەلهوڕی یان لەکی، بەڵام لە راستیدا دەبێ بە زاراوەی ئیلامییەکان بڵێین: فەیلی یان پالەوی کۆن کە هەمان زاراوەی کەلهوڕییە و زمانی گاتاکانی زەڕدشتە؛ ئیلام لە کۆندا بەر لەوەی کە ببێ بە ئوستان پێی گوتراوە: پشتکۆ؛ ئیلام لە کۆندا دەوڵەتێکی گەورە بووە و پایتەختەکەی شووش بووە، ئەو دەوڵەتە لە سەردەمی خۆیدا داگری: خووزستان و لورستان و پشتکۆ و کێوەکانی بەختیاری بووە؛ سنووری دەوڵەتی ئیلام لە رۆژهەڵاتەوە رۆباری دیجلەوە بووە و لە رۆژاواوە ویلایەتی فارس یان شیراز، لە باکوورەوە شارەکانی بابل و هەمەدان و لە باشووریشەوە کەنداوی فارس و بووشار، شارە بەنێوبانگەکانیشی: شووش و ماداکتۆ و خایدالوو، خاڵدا، یان (خوڕەماوا)ی ئێستا بووە. خەڵکی ئیلام زمان و خەتی تایبەت بە خۆیان هەبووە و بتپەرست بوونە. مێژووی ئەم دەوڵەتە سێ سەردەم بووە: سەردەمی یەکەم، هاوسەردەمی سۆمەرییەکان و ئەکەدەکان، سەردەمی دووهەم، هاوسەردەمی بابلییەکان و سەردەمی سێهەمیش هاوسەردەمی ئاشووریەکان بوونە، بەڵام ساڵی 645 ی بەر لە زایین بە دەست ئاشوورییەکان دەوڵەتەکەیان هەڵدەوەشرێ؛ دوای ئەوە ئیلامییەکان کە بە لۆلۆییەکانیش نێوبراون، لەگەڵ مادەکان و تیرەکانی دیکەی کوردستان یەک دەگرن و لە ساڵی 580 ی بەر لە زایین ئاشوورییەکان لەناو دەبەن و دەوڵەتی ماد دادەمەرزێنن. .

ئایا دەتهەوێت ئاگاداری دوایین بابەت و هەواڵەکانمان بیت؟
تکایە بڕیار بدە!