ئۆیه

جۆره‌ چنراوێکی ته‌نکی کونکونه‌ بۆ جووانیی ده‌گیرێ به‌ قه‌راخ شتدا.

ئەسکڵ

سکڵ، پۆلوو، پۆل، پەرەنگ، پەن، پەنگر، بژ، پەل، خەڵووزی سوورەوەبوو.

پاوێرە

نێوی کوردیی گوندێک بووە لە باکووری کوردستان کە دەوڵەتی تورک گۆڕیویە و نێوی تورکیی لە جێی داناوە.

ئینشک

گوندێکە لە نێوان (قەدش و ئەردەنا) لە لای بامەڕنی لە کوردستانی باشوور.

باتمان

1. پێوانە، کێشانەیەکە بەرانبەر بە 16 کیلۆ و نیو؛ 2. گوندێکە لە نێوان (چێوتاشان و عەلیاوا) لە ناوچەی کامیاران لە ڕۆژهەڵاتی کوردستان؛ 3. شارۆچکەیەکە سەر بە پارێزگای دیاربەکر.

زریاب

1. ئاوی زێڕ؛ 2. ئاوی پاک و خاوێن؛ 3. مۆسیقازانێکی کورد بووە خەڵکی شارۆچکەی (باشیک) ی لای نەینەوای کۆن یان (مووسڵ)ی ئێستا و لەسەردەمی عەباسییەکاندا ژیاوە، زریاب ساڵی 825 ی زایینی عەباسییەکانی بە جێهێشتووە و چۆتە ئەندەلووس و عەبدولرەحمان کوڕی ئەلحەکیم (206 تا 238) کردوویەتی بە هاونشینی خۆی و دیاریی و پێشکەشیی زۆری پێ رەوا دیوە؛ زریاب شاگردی ئیسحاقی کوڕی برایمی مووسڵی بووە کە ئەوانەش هەر کورد و خەڵکی باشیک و مۆسیقاری زەبەردەس بوونە؛ زریاب ژەنیاری عوود بووە و سیمی پێنجەمی عوود ئەو بەو سازەی زیاد کردووە؛ مۆسیقای فلامینکۆ کە بنەماکەی کوردییە، لە شوێنەوارە نەمرەکانی زریابە و لە سپانیاش زریاب هەر بە کورد ناسراوە.

سەرخێڵ

سەرۆکی خێڵ، ساڵاری هۆزی کۆچەر.

ئاربەبا

1. بە‏رزترین و گە‏ور‏ەترین جێگای گە‏یشتن، لووتکە، پۆپه‏؛ 2. شارێکی کۆنی مانناییەکان بووە‏؛ 3. چیایێکه ‏له‏ باشوری شاری بانه لە رۆژهەڵاتی کوردستان. بڕوانە وشەی ئار.

ئازێ

وشه‌ی خۆشه‌ویستی و کورتکراوه‌ی (ئازیز)ه‌.

شەکرەسێو

سێوی شیرین، جۆرێک سێوی چکۆلەی شیرین.