ماکوان

شاخێکی بەرزە لە باشووری کوردستان.

زبێ

سوکەڵەنێوی زوبێدەیە.

لێشاو

1. ئاوی زۆر و خوڕ؛ 2. بە هورووژم.

داوێنە

داوێن، بناری چیا.

بانا

ئوڵفەت بەستن بە یەکێکی دیکە، هۆگر بوون.

ڕەزێ

ئاماژە بە رەز و باخی مێو.

ڕووناک

روون، رۆشن.

ڕاڤەر

پاڕانەوە، لاڵانەوە.

گوڵبەن

1. پارچەی گوڵگوڵین؛ 2. بەگوڵ هەڵواسراو.

ئارارات

1. گڕی لە دوای گڕ، هەڵقوڵینی پۆلووی ئاگر. 2. گەورە و پیرۆز. ئارارات، زنجیرەیەک چیایە لە باکووری کوردستان کە بەشێکی کەوتۆتە نێوان سنوورەکانی نێوان باکوور و ڕۆژهەڵاتی کوردستان و ئەرمەنستان، بەرزترین لووتکەی 5165 میترە؛ (ئارارات) یان کێوی نۆح کە تورکەکان پێی دەڵێن: ئاغریداغ و ئەرمەنییەکان پێی دەڵێن مازیک، هەر هەمان چیای (ئاگری)یە کە نێوێکی کوردییە و زاراوەی عەربی کردوویەتی بە (عقرە!!) و لە بنەڕەتدا (ئارئارات) بووه کە‌ دوایی بووە بە ئارارات.‌ بۆ روونکردنەوە، وەک لە تەوراتدا هاتووە، کەشتییەکەی نۆح بە سەر ئەم کێوەوە نیشتۆتەوە‌ بەڵام راستەکەی ئەوەیە کە کەشتییەکەی نۆح، بە سەر کێوی (جوودی)یەوە نیشتۆتەوە، کە لە بنەڕەتدا (گۆتی)یە و عەرەب ئەم نێوەی کردووە بە جوودی. کێوی (جوودی یان گۆتی)یش، لە زنجیرەکێوەکانی ئارارات یان ئاگرییە، کە دەڕوانێ بە سەر شاری (زاخۆ) لە باشووری کوردستان و شاری (سلۆپی)، لە باکووری کوردستان . بڕوانە وشەی ئار.