ئاوەژێ

1 ئاوەزێ، شوێنی زەق و زنە؛ 2. گوندێکە لە نزیک گوندی مەرگە لە باشووری کوردستان .

بەیبوون

گوڵێکە لە تەڕەزنان و لە کوێستانان دەڕوێ، بستێک پتر هەڵناچێ و بۆنی لە دوورەوە وەک بۆنی چنوور و شەوبۆ دەچێ و گوڵی ئاسمانی و سپی دەکا.

پایەدار

خۆڕاگر، قاییم، راوەستاو.

سەردۆس

نێوی گوندێکە لە لای (مڕانە و خانمەشێخان) لەناوچەی مەریوان.

ژاڵان

1. کۆی (ژاڵ) ە کە دەبێتە (کون)؛ 2. جێگە، وەکوو: هەنگەژاڵ واتە: جێگەی مێشەنگوێن یان هەنگ؛ 3. رۆبارێکە لە گوندی جیگەران لە هەرێمی کرماشان.

سۆیلە

نێوی گوندێکە لە لای (تەپەکەل و مالوان) ی شارەزوور، لە باشووری کوردستان.

فەیلی

چەند تیرەن لە کورد کە لە بنەڕەتدا خەڵکی ئیلامن، بەڵام نزیکەی 400 ساڵ دەبێ کە لە بەغدا دەژین و لەبەر نەبوونی کار و باری ئابووری لە ئێران چوونەتە ئەوێ؛ هەندێک کەس وا بیر دەکەنەوە کە فەیلی واتە: فێئەت عەلی واتە: پەێڕەوانی حەزرەتی عەلی و زاراوە گۆڕیویەتی؛ دیتنێکی دیکەش هەیە کە دەڵێن: لە بەغدا بە کرێکاری کوردیان گوتووە: پاڵە و فەلە و وشەی فەیلی لەبەر ئەو هۆیە بە سەر فەیلییەکاندا دابڕاوە؛ بەڵام گرنگتر لە هەمووی ئەمانە، فەیلی واتە ئەو کوردانەی کە بە زاراوەی کەڵوڕی یان پالەوی قسە دەکەن و وشەی پالەوی عەرەب کردوویەتی بە فەهلەوی و بەو تیرەیەشیان گوتووە فەیلی و ئەو نێوەیان بەسەردا بڕاوە؛ فەیلییەکان لەبەرئەوەی کە شیعەن، سەددام حسێن، بە تاوانی شیعەبوون، زڵمی زۆری لێکردوون و هەتا ئێستا بە هەزارنیان لێ کوژراوە و هەڵداژراونەتەوە بۆ ئێران. بڕوانە بۆ پاڵەوان.

بێوەر

1. بێ بەر؛ 2. رەنج بەخەسار؛ 3. بێ بەش.

دڵگەش

دڵخۆش، دڵبه‌هومێد.

کەتیرە

شیرەی وشکەوەبووی گەونی جەباری، کە بۆ دەرمان بەکار دەبرێ.