چۆمان

1. کۆی چەم و چۆم، چەند چەم کە دێنە ناو یەک، وەکوو چەمی چۆمان، کە بەبەر گوندی واوان و نەڵاسدا تێدەپەڕێ و پێی دەگوترێ: (کەڵوێ)، بەڵام لە لای ئالان و ئاسۆس، پێی دەگوترێ: چۆمان و هەر ئەو چۆمەیە کە لە جوغرافیای ئێراندا بە رۆخانەی سەردەشت بەنێوبانگە؛ 2. چۆمان هەروەسا شارۆچکەیەکە لە لای شارۆچکەی گەڵاڵە لە باشووری کوردستان کە هەردووکیان بە دەستی حوکوومەتی بەعس وێران کران و سووتێنران.

میتراداد

میتراداد یان مێهرداد، یەکێ لە شوانەکانی ئەژدەهاک بووە کە نێوی ژنەکەی سپاکا بووە.

چان

1. جەنجەڕ، دەزگایەکی‌‌ درووستکراو لە دار و ئاسنە کە بۆ کوتانی گەنمی دروێنەکراو بەکار دەبرێ و پەڕەپەڕەی ئاسنی پێوەیە کە کوڵەشی گەنمەکە ورد دەکا و ئامادە دەبێ بۆ شەن و کەو کردن. 2. ئامرازێکە لە جۆماڵدا بەکاری دەبەن و جۆگەی ئاوی پێ خاوێن دەکەنەوە. 3. زەنگۆڵەی خەبەردارکردن.

لوولیان

گوڵێکی کێوییە لە پەنا ڕەوەزان شین دەبێ.

ئامێ

1. دایک؛ 2. سووکه‌ڵه‌ نێوی ئامێنه‌.

تووسرکان

نێوی یەکێ لە شارۆچکە لوڕنشینەکانی رۆژهەڵاتی کوردستانە کە سەر بە ئوستانی هەمەدانە و ئێرانییە فارسزمانەکان وا بانگاشە دەکەن کە (صلاح الدین ایوبی) لەوێ لەدایکبووە.

یاشان

یاشا، خوزیا، خوزگە، کاشکای، شەڵای، بریا.

هەریر

1. پارچەی حەریر؛ 2. حەریر، ناوچە و دەشت و شارۆچکەیەکە نزیک باتاس، لە لای شەقڵاوە لە کوردستانی باشوور. حەریر و باتاس بەنێوبانگە؛ 3. سەربەند و پاشبەندی چەند گۆرانیی کوردیییە.

لاز

لاوی جوانچاک

گێلاس

بەرێکە وەکوو بەڵاڵووک بەڵام شیرین.