هەساران

1. کۆی هەسارە یان ئەستێرە؛ 2. کۆی هەسێڵ و گۆل؛ 3. کۆی حەوش و حەسار؛ 4. تیرەیەکی گەورە بوونە لە کورد کە بڵاوەیان کردووە و لەناو تیرەگەلی دیکەی کورددا، تواونەتەوە.

چۆپی

1. هه‌ڵپه‌ڕکێ، گۆڤه‌ند؛ 2. ده‌سماڵی ده‌ستی یه‌که‌م که‌سی کۆڕی سه‌ما و هه‌ڵپه‌ڕکێ؛ 3. ریتم یان به‌زمێکه‌ له‌ کوردیدا که‌ عه‌ره‌بی عێراق به‌نێوی خۆیان تاپۆیان کردووه‌ و هه‌ر پێشی ده‌ڵێن: چۆپی!! 4. نێوی گۆرانیبێژی به‌نێوبانگی کورد، (چۆپی خانم)ه‌ که‌ خه‌ڵکی که‌رکووکه‌.

سرکان

چپەکردن، ورتەکردن.

ژامان

1. زەنگی کلیسا، کۆی زەنگی کلیسا؛ 2. نێوی گوندێکە لە باکووری کوردستان.

ماندانا

ماندان، نێوی ژنی کەمبووجیەی پاشای فارس و دایکی کوورشی پاشای هەخامەنشی بووه کە کچی ئەژدەهاکشای ماد بووە‌. بڕوانە ماندان لە بەشی کچان.

هەورامان

هۆرامان، هەرێمێکی شاخاویی و بەرینە کە سنووری دەسکردی ئێران و ئێراق کردوویە بە دوو بەشەوە و بەشی هەر زۆری کەوتۆتە ناو کوردستانی بندەستی ئێران؛ هەورامان کەوتۆتە نێوان شارەکانی: کرماشان و سنە و هەڵەبجه و سەی سادق و مەریوان؛ هەورامان داگری چەند شار و شارۆچکەی بچووک و چەندین گوند و ئاوایی گەورە و بچووک؛ هەورامان لە دوو وشە پێک هاتووە و چەندین مانای هەیە: 1. لە دوو وشەی: (ئۆرا) و (مان) پێکهاتووە، کە ئۆرا واتە ئەهوورا و مان واتە بنەماڵە و هەورامان، واتای: (بنەماڵەی ئەهووراییەکان) دەدا؛ 2. له دوو وشەی (هۆر) و (ئامان) پێکهاتووە کە هۆر واتە: هەتاو و ئامان واتە جێگای هەڵاتن و هەورامان مانای جێگای (هەڵاتنی خۆر) دەدا؛ 3. هەورامان واتە: جێگای بەرز و سەرکێش؛ 4. واتایەکی دیکەی هۆرامان یان ئۆرامەنان ئەوەیە کە هەوایەکی کۆنی کوردی بووە لە سەردەمی زەڕدەشتییەکاندا کە بۆ ستایش یان عیبادەتی کاتی خۆرهەڵات گوتراوە و لە کارنامەی ئەردەشیری بابەکاندا بە لەحنی ئەورامەن نێوی براوە و بە کورتی، هەر دەبێتە ئەو هۆرەیەی کە ئەمڕۆ بۆ ئێمە ماوەتەوە و بە دیالێکتی کەلهوڕیی گۆرانەکان بۆ ستایشی ئەهوورا مەزدا، چڕیویانە و دەیچڕن. بڕوانە ماندان لە بەشی کچان.

شەرناخ

هۆزێک و شارۆچکەیەکن لە ناوچەی جزیر و بۆتان لە کوردستانی باکوور‌.

سەرکۆت

زبرەی سەربێژنگ لە کاتی دەخڵ تەقاندندا.

هەیاسە

کەمەرەی زێڕ و زێو.

قەڵخان

1. قەڵغان، سپەر، سپێر؛ 2. دڕووەکەنگری وشکەوەبوو.