ژووژان

وەگوڕهاتن، بووژانەوە.

پاڵنگان

پاڵەنگان، پڵنگان، گوندێکی کۆنە لە ناوچەی سنە سەر بە هەورامان. بڕوانە پاڵەوان. نێوی پاڵنگان و ئەسپەرێز و چەمچەماڵ لەگەڵ نێوی زۆر گوندی دیکە کە ئێستاش لە کوردستان ماون، لە گاتاکانی زەڕدەشتدا هاتوون.

چرپە

1. ده‌نگی هێواش، پچه‌پچ، ورته‌، سرته‌؛ 2. به‌ گه‌ڵا و چرپی خۆشاردنه‌وه‌ بۆ دوژمن فریودان.

بەهارە

پەیدابوو لە بەهاردا، گەنمی بەهارە.

لاولاو

لاڤلاڤک، گیایەکە لاسکی باریکە، چووار تا پێنج گەز هەڵدەچێ، گوڵێکی وەکوو گوڵی ئەتلەس دەدا کە سوور و شین و کەسک و هەمەڕەنگە، تەنیا لە فێنکیی بەیاناندا گوڵی دەپشکوێ، بەڵام هەر کە هەتاو درەهات، وردەوردە سیس دەبێ.

خێرا

گورجوگۆڵ و به‌ده‌ستوبرد، له‌کاروباردا ئازا و لێهاتوو.

ئارمانکۆ

نێوی قەڵایەک بووە لە باکوور‌ی کوردستان کە ئاشووریەکان ساڵی 254 زایینیی دروستیان کرد؛ هیچ شک و گومانی تێدا نییە کە دوو هەزار ساڵ زیاترە ئاسووری و ئەرمەنی و جوولەکە و هی دیکەش لە کوردستان لەگەڵ گەلی کورد پێکەوە دەژین و ئێستاش هەن. زمان و ئەدەبی ئەم نەتەوەگەلەش لە سەر زمان و ئەدەب و کەلتووری کورد شوێنیان داناوە و هی کوردیش بە سەر ئەوانەوە دیارە. جا لەبەر ئەمە هەندێ نێو لە زمانی کوردیدا هەن کە لەم کۆپەڕەدا چاپ کراون و کوردی نین و ئاسووری و ئەرمەنی و هی دیکەن. بڕوانە وشەی ئار.

شامێر

1. پیاوی بەواتا پیاو؛ 2. باڵابەرز و کەڵەگەت؛ 3. مرۆچەی درشت.

سلۆڤان

نێوی هۆزێکی کوردە لە باکووری کوردستان.

باگردان

1. بانگلێر، بانگردێن؛ 2. نێوی گوندێکە لە ناوچەی مەنگوڕان لە نێوان مەهاباد و سەردەشت.