ئارتان

نێوی کوردیی گوندێک بووە لە باکوور‌ی کوردستان کە دەوڵەتی تورک گۆڕیویە و نێوی تورکیی لە جێی داناوە. بڕوانە وشەی ئار.

هەناز

1. وشەیێکی کۆنی کەڵوڕییە، واتە: ئاقار، شوێن و جێگە؛ 2. ڕێکەوتن، چوون بەرەو شوێنێک؛ 3. گەشت و گەڕان.

گژنیژ

گشنیز، جۆرێک سەوزەی خورێنییە کە بۆ ناو چێشت بەکاری دەبەن.

دیلمان

گوندێک و ناوچەیەکی چڕی سەر بە (هەولێر)ە لە لای حاجی ئۆمەران لە باشووری کوردستان. بۆ ئاگاداریی، وشەی (دیلمان) ی کوردیی وشەی (دەیلەمان) ی فارسی لەیەک جیاوازن.

ژینگە

جێگەی ژیان، شوێنی زیندەگی.

هێزان

زۆردار، بەتاقەت، بەهێز.

سەمسوور

باژێڕ و ناوچەیەکی کۆنە لە باکووری کوردستان کە چیای نەمروودی لەباوەش گرتووە و ئەرمەنیشی لێدەژی. تورکەکان نێوەکەیان گۆڕیوە و کردوویانە بە ئادیامان.

ئارکاس

1. گەورەی کاسییەکان؛ 2. نێوی گوندێکە لە ناوچەی مووش لە باکوور‌ی کوردستان. بڕوانە وشەی ئار.

ڕەندان

1. کۆی وشەی (رەند)، کە دەبێتە: ئازا و مێرخاس؛ 2. ئاد، زەوینی هەر چوارلا ئاو؛ 3. تەختایی ناو گردان.

لاسۆ

کوڕۆ، لاوۆ. بڕوانە: لازۆ.