مەردان

1. کۆی مەرد؛ 2. مرۆیانی ئازا و دڵاوا؛ 3. چەکوش؛ 4. پێمەڕەکاریی، کێڵانی زەوی بە پێمەڕە.

باریسا

بارست، تەبار، دێرانە، جێگەبردن، (باریسای ئەو ماڵە شتم هەیە).

شادان

خۆشحاڵ و بەکەیف.

ئازنگ

خانوویەک کە بەسەر تەختە بەردی پانەوە دروست کرابێ.

سەمەنی

1. هەڵوای لە شیرەی گەنمی چەکەرەکردوو؛ 2. بەو گەنمە سەوزەی دەڵێن کە لە دەفر و دەوریدا بەر لە هاتنی نەورۆز و بەهار دەیڕوێنن و بە بۆنەی دەسپێکی بەهار و بۆ جووانیی لەماڵەوە دایدەنێن.

بەرامسین

نێوی هۆزێکی کورد بووە لە ناوچەی عەمارە لە باشووری کوردستان. ئەوەش نێوی هەندێ لەو هۆز و بنەماڵە کوردانەی کە لە درێژەی مێژووی باشووری کوردستاندا لەناو چوون و نەماون: (بادین، بەیرەم، پیرمان، جەمێش، جوودی، جەویر، چیان، چەتان، شاهین، زرکان، کەوار).

زەوارە

نێوی برای رۆسەمی کوڕی زاڵ.

شاهۆ

1. شاڤ، شاوە، دەنگی کەروێشک؛ 2. چیای چڕوپڕ لە دارستان کە ئاژەڵی کێوی زۆری هەبێ؛ 3. مەلێکی لنگدرێژی باڵشینە کە هەر لەدەم ئاو دەژی؛ 4. چیایەکە لە بەشی زنجیرەچیای زاگرۆس کە کەوتۆتە نێوان پاوە و هەورامان و رۆژهەڵاتی شاری هەڵەبجەوە؛ 5. لە گاتاکانی زەڕدەشتدا لە (هات)ی 31 شاهۆ بە (ئەشاوۆ) هاتووە:

خولیا

1. که‌ڵکه‌ڵه‌، خه‌یاڵ؛ 2. ئاره‌زوو؛ 3. هه‌وه‌س.

بەرهان

نێوی کوردیی گوندێک بووە لە باکووری کوردستان کە دەوڵەتی تورک گۆڕیویە و نێوی تورکیی لە جێی داناوە.