جاموور

1. ئەم نێوە لە بنەڕەتدا (چەرموو)ە، بە واتای سپی و چەرمگ، بەڵام تورک ئەم نێوەی گۆریوە و کردوویەتی بە جاموور؛ دیارە نە تەنیا ئەم نێوە، بەڵکوو هەزاران نێوی دیکەی کردووە بە تورکی. بۆ وێنە ئەگەریش جاموور بێ، لە بنەڕەتدا (گاموور) بووە، (گا و موور)، واتە جووت و گا و نیر و ئاموور، کە‌ واتای چاندەکار و وەرزێر دەدات، واتە ئەو خەڵکەی کە کاری کشتوکاڵ دەکا؛ بەڵام سوور دەزانم کە جاموور نییە و (چەرموو)ە، بە واتای سپی، چونکە لە کوردستان ئەم نێوە، وەکوو پاشنێویش بە زۆر نێوی دیکەوە لکاوە، بۆ وێنە (کێلەچەرموو) و (کوچک چەرموو) و زۆری دیکە؛ 2. گوندێکە لە باکووری کوردستان، کە لە بنخاکدا دۆزراوەتەوە و 9000 ساڵ لەمەوبەر هەبووە و دوکتۆر رابێرت برایدوود، لە زانکۆی شیکاگۆ، لەسەری لێکۆڵینەوەی کردووە.

جوامێر

بڕوانە بۆ جامێر.

کووران

1. داری جەنگەڵی؛ 2. لە کاتی هاویندا کاتێک با لە پەنجەرەیەکەوە بۆ پەنجەرەیەکی دیکە دەرباز دەبێ و فێنک دەبێ، بەو بایە دەڵێن کووران؛ 3. تێپەڕینی با لە دەلاقە یان پەنجەرەیەکەوە بۆ دەلاقە یان پەنجەرەیەکی دیکە.

ڤەرچین

فەرمان بە چنینەوە، دەستووردان بۆ چنینەوە.

ئەرکەوێن

گوندێکە بە سەر چۆمی (خۆیین)ەوە لە ناوچەی گەڕووسی کوردستانی رۆژهەڵات.

نەورۆز

نەڤرۆز، رۆژی سەری ساڵ، سەرەتای بەهار؛ لەراستیدا وشەی نەورۆز، وشەیەکی فارسییە و کوردیی نییە، چونکە کورد دەڵێ: رۆژ، نەک رۆز! کورد دەڵێ: نوێ، تازە، نەک: نەو! ئەگەر وشەی نەورۆز کوردیی بێ، دەبوو: نوێڕۆژ، یان تازەرۆژ با. داستانی نەورۆز چیرۆکێکی دوور و درێژە و گوتنی جۆربەجۆری لەسەرە. لەوانە مامۆستا هێمن، شاعیری نەمری کورد دەڵێ:

مانای

1. لەناونەچوو، هەمیشەماو؛ 2. بە هەورامی مان: واتە: بنەماڵە، یانە و شوێنەمێنگە، وەکوو هەورامان: واتە بنەماڵە یان خانەدانی ئەهووراییەکان؛ 3. کۆی مان دەبێ بە مانان کە واتاکەی دەبێتە: وێکچوو، لە شێوەی‌، وەکوو: ئێمە مانان؛ 4. لە گاتاکانی زەڕدەشتدا کە بە زاراوەکانی کەڵوڕیی و هەورامی و نیوەزاراوەکانی جافی و سنەیی نووسراون، مانا یان مانای، واتای پەروەردگار و یەزدان دەدا؛ 5. مانای نێوی هەوارگەیەکە لە هەورامان.

ئاوریشم

هەورێشم.

ڕۆژکان

نێوی هۆزێکی کوردە لە کوردستان.

زەڕگوڵ

گوڵی وێنەی زەڕ، گوڵی زێڕین.