مادۆسا

نێوی هۆزێکی کورد بووە لە ناوچەی کەرکووک کە بە دەستی دەوڵەتی خوێنڕێژی عوسمانی هەڵداژراونەتە قبرس و لەوێ ماونەتەوە و لە نێوان تورکدا زمان و فەرهەنگی خۆیان وردە وردە لەبیر کردووە و بوونەتە تورک.

بەهەشت

باغانی خودا لە دنیا.

مەزەدار

1. خوێنشیرین، جوان و زەریف؛ 2. سەربەندی گۆرانییەکی فۆلکلۆری کوردییە.

پاکانە

دیفاعکردنی ئینسان لە خۆی بۆ لابردنی ئەو تاوان و تۆمەتانەی کە لێی دەدەن.

فەرزێ

1. لە وشەی فەرز کەوتۆتەوە، ئەو شتانەی کە واجبن ئەنجام بدرێن؛ 2. وادانان. (وای دادەنێم نەیێت و بڕوا)، یان (بە فەرزێ واش بێ)، (گیرام وەڵامیشی نەدامەوە)؛ 3. سەربەندی گۆرانییەکی کوردییە.

ئاربیان

نێوی یەکێ لە پێنجەمین پاشاکانی ماد بووە. بڕوانە وشەی ئار.

خرینگە

1. زڕه‌ی بازنه‌ و ده‌نگی پاوانه‌ و زیوه‌ری دیکه‌؛ 2. خشڵێکی ژنانه‌یه‌؛ 3. سه‌ربه‌ندی گۆرانییه‌کی کوردییه‌.

هاوار

1. داد و فریاد، بانگ و هاوار؛ 2. بانگڕاهێشتن بۆ ئاریکاریی و رەهابوون لە تەنگانە؛ 3. ئاخ و داخ؛ 4. هانا بۆ کەسێ بردن؛ 5. نێوە بۆ دوو گۆڤاری کوردی، کە یەکەمیان (جەلادەت عالی بەدرخان) لە ساڵی 1932 ی زایینیدا دەریخست، کە بە تێکڕایی 57 ژمارەی لێ دەرچوو، دووهەمیان حافز مستەفا قازیی، ساڵی1971 ی زایینی لە بەغدا دەریخست، بەڵام دوای سێ ژمارە داخرا؛ 6. نێوی گوندێکە لە کوردستانی باشوور، لە داوێنی چیای شنروێ کە کاکەیین.

هەزبان

نێوی گەورەهۆزێکی کوردە کە هەڵداژرابوونە ئازەرباییجان و ئەرمەنستان. لە هۆزی هەزبان، جەعفەر هەزبانی لە سەرەتای ساڵی 320 ی کۆچی دژ بە دەسە‌ڵاتدارەتی عەباسیی راپەڕی. لەم جەعفەر هەزبانییە پارچە شیعرێک لەسەر زوڵموزۆری عەرەب بە جێماوە کە بە داخەوە دەس نەکەوت کە لێرەدا چاپی بکەم.

ئاشتیخواز

کەسێک کە خوازیاری ئاشتییە