ساراڵ

1. وشەیەکی تورکییە، واتە: زەرد؛ 2. ناوچەیەکی پڕلەوەڕ و بژوێنە لە رۆژاوای هەرێمی شاری سنە. ناوچەی ساراڵ بۆ ئاژەڵداریی یەکجار گرنگە و مەڕ و ماڵاتی زۆری لێ بەخێو دەکرێ. نیوبەشی شەگەل و مێگەلی گوندەکانی دوەروبەری سنە و تەنانەت شارەکانی نزیک سنەش بۆ پەروار، لەوێ بەخێو دەکرێ و دەنێردرێتە شارەکانی دیکەی ئێران و دەرەوەی ئێرانیش بۆ فرۆش.

ڕادان

1. ئەسپاردن بۆ سازکردن، وەکوو: (کەوام بە رادان داوە بۆم بدروون)؛ 2. وەبەرخۆدان و ماشتن؛ 3. زێدەبوون و راسانی ئاوی دەلیا لە مانگەشەودا؛ 4. دارێ کە لەباتی گۆڵە بە دەرگایەوە دەنێن؛ 5. داگیرسانی سۆپە یان سۆمپا؛ 6. گوندێکە لە دەشتی سندووسی لای نەغەدە.

شێروان

ناوچەیەکە سەر بە هەرێمی بارزان؛ 2. نێوی هۆزێک بووە کە راوی شێریان کردووە و شێریان بەخێو کردووە و بە هۆزی شێروان نێویان دەرکردووە.

جیهان

گلۆڤه‌ر، جه‌هان، دنیا.

زمێران

سمێران، نێوی گوندێکە لە ناوچەی سنە، لە لای مارنج و مووژژ.

وەرتێ

1. شوێنی پڕگوڵ و گیا؛ 2. ناوەڕاست؛ 3. شوێنی ئاسی و سەختی وەک کوێسان و چیای رژد؛ 4. گوندێکە کەوتۆتە بناری چیای کارۆخ، کە ئەگەر لە گوندی (بۆتێ) وە بۆی بڕۆی، دەبێ بەشێ لە چیای کارۆخ ببڕی تا بیگەیتێ، واتە کەوتۆتە پشت گوندی بۆتێ.

ئالال

ئاڵئاڵ، به‌ زاراوه‌ی کرمانجیی باکوور: سووره‌گوڵ.

بێری

1. بێر، ریزکردنی مەڕ بۆ دۆشین؛ 2. بێریی بە کچ یان ژنێک دەڵێن کە دەچێتە (پەچە) بۆ مەڕدۆشین، بڕوانە پەچە لە بەشی کچان.

کوردۆ

1. گۆڕدراوی وشەی (کارداک) و پاشان (کاردۆ)یە کە ریشەکەی وشەی (کورد)ە؛ 2. جۆرێک قەتاری کوردییە لە بەیات کورددا؛ بەیات کورد کە گۆشەیەکی بێ چارەکی بەیاتە، لەناو زۆر میللەتی دنیادا هەیە و بەنێوبانگە!؛ وشەی کوردیش هەر لە کۆنەوە هەبووە، بەڵام بەم شێوەگەلەی خوارەوە: کاردا، کارداک، کاردۆخ، کوردۆ؛ ئەو شاعیرانەش کە لە کۆندا نێوی کوردیان لە هۆنراوە و هەڵبەستدا هێناوە، ئەمانەی خوارەوەن: (منتهی الارب)، (فردۆسی)، (بیهقی)، (سوُزَنی)، (مولوی)، (روُدَکی)، (عمارە)، (سعدی)، (غزالی لوکری)، (اَنجمن آرا). بە تایبەت روودەکی بۆ خۆی کورد بووە، بە پێی ئەم شیعرەی کە گوتوویەتی: از رخت و کیای خویش، من رفتم و پردختم چون کـٌـــرد بماندستـم تنها من و این باهــــــو بەو جۆرەی کە مێژوو نیشانی دەدا، نێوی کورد دەگەڕێتەوە بۆ چوار هەزار ساڵی بەر لە ئێستا، کە لە سەردەمی بەردێ نوێدا سەرقاڵی کشتوکاڵ بووە، بەڵام کۆنترین بەڵگەیەک کە نێوی کۆمەڵگای کوردی بە شێوەیەکی رەسمیی و فورمیی تێدا تاپۆ کراوە و بەڵگەیێکی جوغرافی مێژوویییە، دەگەڕێتەوە بۆ هەشتسەد ساڵی پێش ئێستا، واتە سەردەمی سەلجووقییەکان، کە حەمدوڵڵا مستەوفی باسی دەکا و ئەویش پێکهاتەیێکی کۆمەڵایەتی جوغرافییە، نەک پێکهایێکی کۆمەڵایەتی سیاسی! نەخشەی کوردستان لە کۆندا ئەمە نەبووە کە ئێستا هەیە، کوردستان بە پێی نووسینی جوغرافیناسانی کۆن، سنووری کوردستان بازنەیەک بووە کە خاکی کوردستانی دەورە داوە و بازنەکەش بە قەراخ ئازەرباییجاندا هاتۆتە خوارێ بۆ قەزوێن و سوڵتانییە و هەمەدان و دەماوەند و بەشێک لە ناوچەی شیراز تا ئەهواز و ئابادان هەتا سەر کەنداوی فارس، لەو لاشەوە لە لای بەسرەوە بۆ کووت و عەمارە و مەندەلی و خانەقین و جەبەل عەمرەین و بەشێک لە تیکریت و دیجلە و فۆرات و مووسڵ و ئەسکەندەروونە و حەتای و سێواس و مووش و ئەرزنجان و قارس و ئەرزەڕۆم هەتا هاتۆتەوە لای ئەرمەنستان. بڕوانە بۆ کاردۆ.

ڕەوەک

رەوک، سرک، تۆڕ.