ڕاژانکۆ

نێوی گوندێکی کۆن بووە، لە ناوچەی وان، لە کوردستان، بەڵام لە سەردەمی عوسمانییەکاندا نێوەکەیان گۆڕیوە بۆ تورکی.

وانان

وانەگوتنەوە، دەرس گوتنەوە.

تەبار

1. بارست، دێرانه؛ 2. کۆمەڵێک دار لە ریزێکدا پێکەوە‌، وەکوو ئەو تەبارە باش روواوە.

ئارمانکۆ

نێوی قەڵایەک بووە لە باکوور‌ی کوردستان کە ئاشووریەکان ساڵی 254 زایینیی دروستیان کرد؛ هیچ شک و گومانی تێدا نییە کە دوو هەزار ساڵ زیاترە ئاسووری و ئەرمەنی و جوولەکە و هی دیکەش لە کوردستان لەگەڵ گەلی کورد پێکەوە دەژین و ئێستاش هەن. زمان و ئەدەبی ئەم نەتەوەگەلەش لە سەر زمان و ئەدەب و کەلتووری کورد شوێنیان داناوە و هی کوردیش بە سەر ئەوانەوە دیارە. جا لەبەر ئەمە هەندێ نێو لە زمانی کوردیدا هەن کە لەم کۆپەڕەدا چاپ کراون و کوردی نین و ئاسووری و ئەرمەنی و هی دیکەن. بڕوانە وشەی ئار.

لێزان

1. کارزان، لەشتزان؛ 2. ناوچەیەکە لە بادینان لە کوردستان.

ئەزین

نێوی میری (جزیر و بۆتان) و باوکی (خاتوو زین)ی دڵداری (کاکە مەم) بووە. لە زمانی کوردیدا، خاتوو واتای خانم و (کاک یان کاکە)ش مانای براگەورە و ئاغای فارسی دەدا.

باڵان

تەڵەگورگ، تەڵەڕێوی.

ڕەوشەنگ

خۆشڕەوت، کەسێ یان جوان رێ دەکا.

شێوە

1. وێنا؛ 2. چەشن، ڕوواڵەت.

ئازیا

زیره‌ک، گورج و گۆڵ.