بەیسە

بە زاراوەی هەورامی واتە سەهۆڵ، شەختە، رچە.

پەریچەم

چەم واتە: چاو بە هەورامی و پەریچەمیش واتە: چاو وەکوو چاوی پەری.

یارە

یار، دۆست، هەڤاڵ.

پەرشەن

نێوی کوردیی گوندێک بووە لە باکوور‌ی کوردستان کە دەوڵەتی تورک گۆڕیویە و نێوی تورکیی لە جێی داناوە.

خدۆ

کورتکراوەی نێوی (خدر)ە و نێوی سەردارێکی کوردی زەعفەرانلوویی یە کە راپەڕینێکی چەکدارانەی هەڵگیرساند و لەسەریدا بوو کە کۆماری سووسیالیستی کوردستان لە خوراسان دابمەزرێنێ.

مەشان

نێوی یەکەم ژنێکە کە لە بەشی 2ی لاپەرەی 44ی یەشتەکانی زەڕدەشتدا نێوی هاتووه: ئەهوورا، یەکەم مرۆڤی ئافڕاند کە نێوی کەیۆمەرس بوو، ئەو ماوەی سی ساڵ بە تەنیا لە چیاکان ژیانی تێپەڕ کرد، لە کاتی مردندا لە پشتی ئەو تۆوێک هاتە دەر، کە بە هۆی گزنگی هەتاو پاڵاوترا و لە ناو خاکدا پاراسترا، دوای چل ساڵ لەو تۆوە گیایەک بە شێوەی دوو ڕێواسی لێکهاڵاو لە مانگی مێر و ڕۆژی مێر (کاتی جێژنی مێرەگان) لە زەوی سەری هەڵدا و لەپاشان لە شێوەی گیایی هاتنەدەر و شێوەی مرۆڤیان بە خۆوە گرت کە لە باڵا و ڕوخساردا مینای یەک بوون، یەکیان نێر بە نێوی مەشیە و ئەوی تریان مێ بە نێوی مەشیانە کە دوای پەنجا ساڵ ئەو دووانە پێکەوە زەماوەندیان کرد. دواقی نۆ مانگان جووتێک نێر و می لەوان بوون کە لەم جووتەش حەوت و کوڕ و کج پەیدا بوون، کە نێوی یەکەم کچیان نرا (مەشان).

شێروان

ناوچەیەکە سەر بە هەرێمی بارزان؛ 2. نێوی هۆزێک بووە کە راوی شێریان کردووە و شێریان بەخێو کردووە و بە هۆزی شێروان نێویان دەرکردووە.

ساریسا

مینۆرسکی لە زمانی (تۆرۆدانگین) ی زمانناسەوە دەڵێ: لە وڵاتی (کوردۆئین) دا سێ شار بەسەر رۆباری دجلەوە هەبوونە کە نێویان ساریز یان ساریسا و ستالکا و پنیاکا بووە کە کاردۆخییەکانی لێ ژیاوە. (سترابۆ) ی رۆژهەڵاتناسیش دەڵێ: کوردۆئین بە ناوچەشاخاوییەکانی نێوان مووش و دیاربەکر گوتراوە.

ڕامینا

نێوی گراویەکەی (وەیس) ە لە چیرۆکی (وەیس و رامین)، کە لە بنەڕەتدا کوردییە و بە زاراوەی کەڵوڕیی کە فارس بە (زبان پهلوی) نێوی دەبەن هۆنراوەتەوە.

ناران

نێوی گوندێکە لە کوردستانی بندەستی تورکیە.