چۆپی

1. هه‌ڵپه‌ڕکێ، گۆڤه‌ند؛ 2. ده‌سماڵی ده‌ستی یه‌که‌م که‌سی کۆڕی سه‌ما و هه‌ڵپه‌ڕکێ؛ 3. ریتم یان به‌زمێکه‌ له‌ کوردیدا که‌ عه‌ره‌بی عێراق به‌نێوی خۆیان تاپۆیان کردووه‌ و هه‌ر پێشی ده‌ڵێن: چۆپی!! 4. نێوی گۆرانیبێژی به‌نێوبانگی کورد، (چۆپی خانم)ه‌ که‌ خه‌ڵکی که‌رکووکه‌.

شاملوو

1. من شام؛ 2. خەڵکی شام. 3. نێوی دوو گوندی کۆن بوون لە شارەزوور کە لە سۆنگەی لەمپەری دەربەندیخاندا چۆڵ کران و بوون بە ژێر ئاوەوە؛ 3. سەرنێوی شاعیری پایەبەرزی فارس: (ئەحمەدی شاملوو) ە؛ وشەی شام وشەیەکی عەرەبییە و لە زمانی کوردیی و فارسیدا وشەیەکی هاوبەشە واتە: سەرەتای شەو و نانی شێوان؛ وشەی (لوو) ش پاشگرە و واتە: سەربە، لەمەڕ، وەکوو هۆزی حەیدەرانلوو، سەربە حەیدەرن؛ دیسان شام چەند واتای دیکەی هەیە: 1. شام: تەنگی نوێژی شێوان؛ 2. شام: نێوی کۆنی شاری دیمەشق پایتەختی وڵاتی سووریەیە؛ 3. شام: گرێ و خڕایی سەخت لەبن پێست، لک.

ڕابەر

پێشەوا، رێبەر.

یازان

1. فرەزان؛ 2. میرزا، نووسنەک؛ 3. کۆمەڵێک نووسراوە پێکەوە؛ 4. خوازیار، گەرەکبوون، ویستن.

سەنگەر

چەپەر، مەکۆ، سپێر.

نازەنین

1. نازدار، بەناز؛ 2. نێوی گوندێکە لە باشووری کوردستان.

ئەسکەلە

بەندەرگە، لەنگەرگا، ئاوایی قەراخ دەریا کە گەمی مەنەری لێ دەگرێ و رادەوەستێ.

گوڵبۆ

1. بۆن وەک گوڵ؛ 2. ژن یان کچی خاوێن و تەڕپۆش.

باکاسیا

نێوی شارۆچکەیەکی کوردنشین بووە لە ناوچەی (بەدرە) کە بە دەستی حوکوومەتی بەعس، کوردەکانی ئاوارە کران و عەرەبیان هێنا جێگەیان. شاری بەدرە لە کۆندا کوردنشین بوو، بەڵام ئەوێش بە دەستی حوکوومەتی بەعس کرا بە عەرەبنشین، بەڵام ئێستا خەڵکەکەی کەم کەم گەڕاونەتەوە شوێنی خۆیان.

کۆماوەر

جەماوەر، جەماوەری خەڵک، گرسەی خەڵک، کۆمەڵی خەڵک.