تەمۆ

کورتکراوەی نێوی تەیموورە و نێوی دەبگبێژ و سازژەنێکی کوردی خەڵکی ڕۆژئاوای کوردستانە.

ئاروا

نێوی فریشته‌یه‌که‌ له‌ ئایینی زه‌ڕده‌شتییه‌کاندا. بڕوانه‌ (ئار) له‌ به‌شی کوڕان.

سامڕەند

کێوێکە لە رۆژهەڵاتی کوردستان نزیک بە قەندیل لە سنووری دەسکردی باشووری کوردستان.

ساوان

ساو بە هەورامی واتە: گوڵ، (ساوان) یش دەبێتە: گوڵان.

باسرەت

گوندێکە لە ناوچەی بۆتان لە باکووری کوردستان.

ژامەک

نێوی کۆنی گوندێکی کوردنشین بووە، لە ناوچەی سێواس، لە باکووری کوردستان، کە دەوڵەتی تورک گۆڕیویە و نێوی تورکیی لە جێی داناوە.

وەرای

وشەیەکی هەورامییە واتە: شیاو، هێژا، هەژی، هەژیار.

ڕووخۆش

قسەخۆش و دەم بەپێکەنین.

کەژێ

1. موورووی زەرد؛ 2. بەڵەک، دووڕەنگ؛ 3. وشەی نەوازش لە لایەن ژنانەوە؛ 4. سەربەند و ناوبەندی چەند گۆرانیی کوردییە: کەژ و کەژاڵێ و ئامان کەژێ، گیانەکەم کەژێ و هیدیکە. بڕوانە (کەژاڵ) لە بەشی نێوی کچان.

گلارا

گلارە، سۆمای چاو، بینایی.