ئارابخا

1. لە دوو وشەی (ئار و ئا‌پخا) پێکهاتووە کە (ئار) واتە: گڕ و (ئاپخا) بە زاراوەی ئاسووری کۆن واتە شار، یان مەڵبەند، کە بە سەر یەکەوە، واتای شاری گڕ دەدا، یان شوێنێ کە نەوتی هەبێ. 2. نێوی شاری کەرکووک بووە لە ساڵی 572 ی زایینی و ئەم نێوە هیچ پێوەندییەکی بە وشەی داتاشراوی (عەرەبخا)وە نییە؛ جیاواز لەوەی کە ئاشوورییەکان لە بەردە نووسراوەکانی خۆیاندا باسیان کردووه، کەرکووک لە سەردەمی ساسانییەکاندا لەبەر بوونی نەفت و گەرمیی ئەو شارە، بە (گەرمکان) بەنێوبانگ بووە و سریانییەکانیش بە (بینکرمان) نێودێریان کردووە. ئەم نێوە دەگەڕێتەوە بۆ سەدەی پێنجەمی بەر لە زایین. بڕوانە وشەی ئار.

ڕێحان

ریحان، رێحانە، سەوزەیەکی بۆنخۆشە کە دەخرێ و وشکیش دەکرێ بۆ ناو خۆراکیی؛ سەربەندی گۆرانییەکی کوردییە.

ئاسا

پاشگری وشەیە کە واتای: وەکوو، لەچەشن، وێنە و وێکچوو دەدا، بۆ میناک: (جووانییەکەی پەری ئاسایە)، یان (پاڵەوان ئاسا هەستایە سەرپێ).

دڵڕفێن

جوان و دڵگر، زه‌ریف و له‌به‌ردڵان.

ڕانان

خۆنیشاندان، دەرکەوتن. بڕوانە رانا لە بەشی کچان.

هۆکار

کەسێ که ببێ به هۆی درووستبوون یان روودانی کارێک.

حەسین

پێزانین، ئاگاداربوون، هەستپێکردن.

ناسیار

ناسیاو، ئاشنا، ناس.

شاهێن

یەکێ لە هۆزە شەڕاشۆکانی کورد بوونە کە لە ناوچەی تیکاپ دادەنیشتن و ساڵی (940) ی زایین دەوڵەتی ئێران بە تۆپزیی لەشکری گەورە و گرانی لەم هۆزە و هۆزەکانی دیکەی موکوریان کۆکردەوە و ناردنی بۆ شەڕ لەگەڵ عەرەب. ئوستاد نەوبەخت لە شانامەکەیدا تێروتەسەل باسی ئەم هۆزە و هۆزی (شووڵ و رەوەند) دەکا.

چان

1. جەنجەڕ، دەزگایەکی‌‌ درووستکراو لە دار و ئاسنە کە بۆ کوتانی گەنمی دروێنەکراو بەکار دەبرێ و پەڕەپەڕەی ئاسنی پێوەیە کە کوڵەشی گەنمەکە ورد دەکا و ئامادە دەبێ بۆ شەن و کەو کردن. 2. ئامرازێکە لە جۆماڵدا بەکاری دەبەن و جۆگەی ئاوی پێ خاوێن دەکەنەوە. 3. زەنگۆڵەی خەبەردارکردن.