فراوین

فراڤین، ژەمی نیوەڕۆ.

خەیاڵ

1. فکر، بیر، هزر؛ 2. شتی نه‌شیاو.

سەنیار

کڕیار، شتکڕ، کەلوپەلکڕ.

ئارەنان

ناوی گوندێکە لە نزیک شاری سنە

ئاکرێ

نێوی شارێکە لە بادینان لە باشووری کوردستان؛ نێوی (ئاکرێ)، لە وشەی (ئاگریی) کەوتۆتەوە، بەڵام عەرەب هەر دوو وشەکە بە (عقرە) نێودێر دەکا! وەک چۆن بە ئاکرێ دەڵێن (عقرە) و بە (ئاگریگۆف)ی ناوچەی دیالەش کە لە کۆندا کوردنشین بووە و دوایی کوردەکەیان لێ دەرکردووە و عەرەبیان هێناوەتە جێگایان و دەڵێن: (عقرە کوف!)، نێوی شاری (بەعقووبه)‌ش، بە وتەی مامۆستا جەمال نەبەز، وشەیێکی کۆنی کوردییە و باگۆڤەیە، بەڵام عەرەبەکان بە (بعقوبە) زاربێژی دەکەن. بڕوانە ئاگریی لە بەشی کوڕان.

هەولێر

1. هەڤلێر، یەکجار باش، لە باشیش باشتر؛ 2. شارێکی کۆنی کوردنشینە لە باشووری کوردستان کە دەگەڕێتەوە بۆ 6000 ساڵ بەر لە زایین و ئێستا پایتەختی هەرێمی کوردستانە؛ 3. نێوی کۆنی ئەم شارە (ئەربیل) کە بە سریانی واتە: ئەربەعیلە واتە: چووار دەور قەڵا.

سوارۆ

نێوی یەکێ لە هەوا کۆنەکانی مۆسیقای کوردییە کە لە کاتی شەڕ لەگەڵ دوژمندا بە دوو تەپڵە بە سەر پشتی ئەسپەوە، کە لەسەر لووتی زین دایاندەنا، دەژەنراو.

پرووکە

ترووکە، دەنکی وردی بەفر.

ڕەگەز

بنچینە، نژاد.

سارۆس

1. شارێک بووە لە ناوچەی نێوانڕۆباران لە سەردەمی مادەکاند که لەناو خاکی کوردستاندا بووە، بەڵام ئێستا شوێنەواری نەماوە؛ 2. یەکێک بووە لە فەرمانڕەواکانی ماد لە سەردەمی ئەژدەهاکدا لە شەڕ لەگەڵ کوورشی هەخامەنشیدا کوژراوە.