مەدهۆش

1. سەرگەشتە و سەرگەردان؛ 2. نازنێوی شاعیرێکی کورد لە کوردستانی باشوور.

ئەستیلان

کەڵەمشتێ، کەڵەمستێن، پشکیلان، گەمەیەکی دوو دەستەیی یە کە لایەک شتێک لە دەست یان باخەڵی یەکێک دەنێ، ئەو لاکەی دیکە بیبینێتەوە، دەیباتەوە.

کەومل

1. مل بەرز وەکوو کەو؛ 2. ئاماژە بە کچ یان کیژی گەردنبەرز؛ 3. سەربەندی گۆرانییەکی کوردییە.

ئاگا

1. خەبەر، وەکوو: (ئاگام لێ نییە)؛ 2. هوشیار، وشیار؛ 3. زانا و ژیر؛ 4. بێدار، نەخەوتوو، وەکوو: (نەخەوتووە و بەئاگایە).

ئارمیش

ئاورێشم، هەورێشم.

باڵەک

1. شوێنی بەرز و باگرەوە؛ 2. نێوی دوو گوندن کە کەوتوونەتە لای سەرووی چەمی رواندز لە باشووری کوردستان؛ 3. بەو گوندانە و شوێنەکانیان دەڵێن: باڵەکایەتی؛ 4. باڵەک نێوی تیرەیەکە کە پاژی هۆزی (زەرزا) ن. لاس قارەمانی چیرۆکی (لاس و خەزاڵ)، خەڵکی ئەم ناوچەیە بووە.

دوڕدانە

1. موورووی درێژ؛ 2. ده‌نکه‌ دوڕی ناو سه‌ده‌ف؛ 3. مرواری گه‌وره‌ و به‌نرخ؛ 4. منداڵی خۆشه‌ویستی ماڵ، عه‌زیز دوڕدانه‌.

ئەرجان

1. تکا و پاڕانەوە، شفا و لاڵە؛ 2. ئەرژان، ئەرژن، جۆرێک داری کێوییە کە بەرێک دەدا لە شێوەی بەهیڤ (بادام) و لە دار ئەرخەوان دەچێ.

بانین

نێوی شارۆچکەیێکە لە ناوچەی کووت لە باشووری کوردستانی باشوور، کە کوردی فەیلی تێدا دەژیا، بەڵام بە دەستی حکوومەتی بەعس هەموویان دەرکران و عەرەبیان لە جێگایان دانان، ئەو کوردانەش کە لەوێ مابوون، لەبەر ئەوەی کە زۆربەی شارەکەیان کرد بە عەرەب، زمانی زگماکیی خۆیان لەبیر کرد و لەناو‌ عەرەبدا توانەوە.

پەرشەن

نێوی کوردیی گوندێک بووە لە باکوور‌ی کوردستان کە دەوڵەتی تورک گۆڕیویە و نێوی تورکیی لە جێی داناوە.