جاسەنە

گاسانە، گاسەنە، جاسەنە گوندێکە نزیک بە گوندی قەمچۆغە کە هەردووکیان له نێوان هەردوو چیای سارا و ئەژدەهاک هەڵکەوتوون و نزیک به گوندی (کانی خان)ن کە ئەویش لەسەر جادە هەڵکەوتووە. لە نزیک گوندی جاسەنە ئەشکەوتێک هەیە که بە ئەشکەوتی (جاسەنە) بەنێوبانگە و ئەشکەوتێکی کۆنی مێژوویی یە کە شوێنەواری کۆنی تێدایە و نزیک بە گوندی سوورداشە نزیک شارۆچکەی دووکان لە ناوچەی سلێمانی لە باشووری کوردستان.

شەمۆڵە

گیایەکی دەسچنە، وەکوو پۆلکە و گەنەمە، دەیدەن بە مەڕوماڵات، چونکە پێی قەڵەو دەبێ.

ئەسام

کڕیم، سەندم.

بینا

زۆربین، چاوتیژ، پێچەوانەی نەبین.

پاپەک

نێوی باوکی ئەردەشیری یەکەم دامەزرێنەری پاشایەتی ساسانییەکانە کە بە ئەردەشێری پاپەکان نێوی دەرکردووە و دوایی بووە بە بابەک. پاپەک بە ریشە کورد بووە و لە کارنامەی ئەردەشێری پاپەکاندا ئاماژەی پێ کراوە؛ دیتنی دیکە دەڵێن: پاپەک نێوی باوکی دایکی، ئەردەشێر بووە.

سادۆ

نازنێوی چەند بەیتبێژی کورد بوون لە گورجستان و ئەرمەنستان کە یەکێکیان لە تبلیس دەژیا و نێوی سمایل سادۆ بوو.

سالیس

پەیاغ و لووس و ساف.

ڕوباب

رەباب، جۆرێک ئامێری مۆسیقایە لە شێوەی تار، کە کاسەکەی بچووکترە، روباب دوو تەلی هەیە و بە کەوانە یان ئارشە دەهەڤۆترێ و یەکێ لە کۆنەسازەکانی ئێرانی سەردەمی ساسانییەکانە.

پیرسان

1. پیر لە زمانی کوردیدا چەندین مانای هەیە: الف. پیری بەساڵاچوو؛ ب. گۆڕ، گڵکۆ؛ ت. پێشوازییکردن، بە پیرییەوەچوون؛ پیرسان لێرەدا واتە: سوڵتانی پیران، سوڵتانی چاکان؛ 2. نێوی گڵکۆی یەکێک لە پیرانی تەریقەتی سۆفیگەرییە لە ناوچەی جزیر لە کوردستان.

پەرژین

1. پەرچ، پەرچین، چیل، شوورەی بەدڕوو، پەرچی دڕکاویی، پەرژینی باخ و بێستان؛ 2. نەتوانین لە کاردا، وەکوو: کارم زۆرە نامپەرژێتە سەر ئەو کارە.