ڕۆنیاس

رووناس، روویناس، گینۆ: زەرتک، گیازەرتک؛ جۆرێک گیایە کە گەلأی نووکتیژ و گوڵی بچووکی زەرد دەکا و دوو میتر بەرز دەبێ، لە ریشەی گیای رۆنیاس بۆ رەنگکردنی بەن و خوری رێسراو کەڵک وەردەگرن و رەنگی سوورە.

مەرام

دۆز، مەبەستی دڵ.

باهێر

1. بایەر، بەیار، زەوینی نەکێڵراو؛ 2. سەرگەردان و سەرلێشێواو.

باگرۆ

بای توند، بای زەمەن. (لەبەر باگرۆ راومان پێناکرێ).

بەردەشان

1. چیای یەکپارچە بەرد، شوێنی سەخت و ئاسی، کەلی یەکپارچەبەرد؛ 2. نێوی گوندێکە لە ناوچەی (مەرگە) کە (عەلی بەردەشانی**) بەیتبێژی بەنێوبانگ لەوێ ژیاوە.

هەڤرس

هورس، وەرس، هەڤریست، هەڤریسک، عەرعەر، دارێکە وەک سنەوبەر، چەند جۆرە و لە خاکی شێداردا دەڕوێت کە لە گوڵ و لم پێک هاتبێت، هەروەها لە خاکی وشکی بەردەڵان و چەوریشدا کە بەردەوام هەتاو لێی بدات، دەڕوێت؛ هەڤرس بە تۆو و بە قەڵەم دەڕوێت و پاش ساڵێک ڕیشە دادەکوتێ. لە ناوچە ساردەکانی ئاسیا و ئورووپا و ئامریکا و ئامریکای باکووریی زۆرە و لە کوردستانیش لە ناوچە شاخاوییەکان زۆرە؛ جۆرەکانی ئەم دارە، هەمیشە سەرسەوز و بۆنخۆش و ستوونیی و قیتن، گەڵاکانی لە شێوەی دەرزین، بەرەکەی لەپێشدا سەوزە، بەڵام کە پێدەگات لە ترێ دەچێت، لە دۆژ مانگی ڕەشەمە و خاکەلێوەدا گوڵ دەکا، داری هەڤرس لە درووستکردنی تەختەی شوورە و پەرژین و هێڵی قەتاری ڕێئاسندا کەڵکی لێوەردەگرێت، هەڤرسی وا هەیە کە 70 تا 100 پێ هەڵدەچێ، هەڤرسی واش هەیە کە 6 پێ زیاتر هەڵناچێ.

سندووس

دەشتێکە لەلای نەغەدە. تۆفیق وەهبی بەگ زانای کوردناس دەڵێ: سندووس نێوێکی مەغولییە و لە بنەڕەتدا سڵدووزە کە کوردەکان پێدەڵێن: سندووس.

مەرجان

جۆرێک موورووی سوورە بۆ خشڵ.

گەردوون

1. زەمانە؛ 2. جەڕجەڕە، چەرخی ئاو لە بیر هەڵێنجان، ئاوهەڵگۆز، ئاوهەڵکێش؛ 3. تەگەری عەڕابەی گەورە.

خازر

1. چۆمی خوڕ؛ 2. چۆمێکه‌ له‌ کوردستان.