ئاوەلان

1. شوێنی ئاوەزا کە گیای لێ سەوز دەبێ؛ 2. شاخێکە بەرانبەر کێوی ئاژوان لە رۆژهەڵاتی کوردستان .

وڵات

1. ، نیشتمان، بە سەرزەوینی جێگەژیانی خەڵک؛ 2. هێما بە دار و دیوار و دەوروبەر.

ئاره‌ناک

نێوی چیایێکه‌ له‌ ناوچه‌ی بینگۆڵ، له‌ کوردستانی باکوور.

هاوار

1. داد و فریاد، بانگ و هاوار؛ 2. بانگڕاهێشتن بۆ ئاریکاریی و رەهابوون لە تەنگانە؛ 3. ئاخ و داخ؛ 4. هانا بۆ کەسێ بردن؛ 5. نێوە بۆ دوو گۆڤاری کوردی، کە یەکەمیان (جەلادەت عالی بەدرخان) لە ساڵی 1932 ی زایینیدا دەریخست، کە بە تێکڕایی 57 ژمارەی لێ دەرچوو، دووهەمیان حافز مستەفا قازیی، ساڵی1971 ی زایینی لە بەغدا دەریخست، بەڵام دوای سێ ژمارە داخرا؛ 6. نێوی گوندێکە لە کوردستانی باشوور، لە داوێنی چیای شنروێ کە کاکەیین.

گەلاوێژ

1. ئەستێرەی گەش و پرشنگداری گەلاوێژ کە لە مانگی هاویندا دەبینرێ؛ 2. مانگی گەلاوێژ، مانگی پێنجەمی ساڵ، ئەو مانگەی کە هەوای گەرم ڕوو بە فێنکبوون دەڕوا، گەڵاهاوێژ، گەڵاوەرێن، گەڵا ڕوو لە زەردبوون و وەرین؛ 3. گیشە گیای دووراو.

لێزان

1. کارزان، لەشتزان؛ 2. ناوچەیەکە لە بادینان لە کوردستان.

ڤەرچین

فەرمان بە چنینەوە، دەستووردان بۆ چنینەوە.

بەرسام

نێوی یەکێ لە سەردارەکانی یەزگردی ساسانی بووە.

ئاد

وشه‌ی ئاد به‌ ته‌نیا، چه‌ند واتای هه‌یه‌: 1. دوورگه‌، وشکانی له‌ناو ئاودا، 2. هێز، بڕست، زۆر، توانا، 3. خودای هێز و ده‌سه‌ڵات. 4. له‌ کۆندا نێوی خودای با بووه.‌ ئه‌م نێوه‌ بۆته‌ پێشبه‌ندی زۆر وشه‌ی دیکه‌ له‌ زمانی کوردیی کۆندا. زۆر جاریش وشه‌ی (د) ئه‌گۆڕدرێ بۆ وشه‌ی (ز).

پەرماس

1. زانیاریی، زانست؛ 2. نێوی یەکەمین مەدرەسەی کچانە بوو لە مەهاباد ساڵی 1924 ی زایینی کرایەوە.