سەرناس

1. بەدەنگ و نێو؛ 2. بەڕێز لەناو خەڵکدا؛ 3. ناسراو.

لەهی

لاپاو، لافاو، سێڵاو، ساڵاو.

وێرە

1. ئێوارە؛ 2. شیکردنەوەی مانا.

باڵەک

1. شوێنی بەرز و باگرەوە؛ 2. نێوی دوو گوندن کە کەوتوونەتە لای سەرووی چەمی رواندز لە باشووری کوردستان؛ 3. بەو گوندانە و شوێنەکانیان دەڵێن: باڵەکایەتی؛ 4. باڵەک نێوی تیرەیەکە کە پاژی هۆزی (زەرزا) ن. لاس قارەمانی چیرۆکی (لاس و خەزاڵ)، خەڵکی ئەم ناوچەیە بووە.

خوناو

1. خوناڤ، شه‌ونم؛ 2. بریشکه‌بارانی زۆرورد و له‌سه‌ره‌خۆ؛ 3. ئاوی شۆربا و قاورمه‌.

باسان

باسان کۆی قسە و باس و کۆی لێدوانە. (سەرمان گەرمی باسان بوو، لەپڕ تەقە هەستا). باس لە وشەی (بحث)ی عەرەبی وەرگیراوە.

گۆتۆ

گۆتی، گۆسی، گۆسان، نێوی کۆنی تیرەیەکی کوردە کە 2649 ساڵ بەر لە زایین، وڵاتی سۆمەر و ئەکەدیشیان داگیر کرد و ئەم دەسە‌ڵاتەیان 125 ساڵ و 40 رۆژ درێژەی کێشا. دوایە وشەی گۆتی بە تێپەڕبوونی زەمان بووە بە کۆتی و کورتی و کاردخۆی و کوردخۆی. ئەم تیرەیە لە کێوەکانی زاگرۆسدا ژیاون. (ئێسترابوون) ی یۆنانیی لە باسی (ئاترۆپات) یان (ماد) ەکاندا بە کورتەکان نێوی بردوون. گەزەنفۆنیش لە گەڕانەوەی دەهەزار کەسەکەیدا لە (401) ی بەر لە زایین، لە چیاکانی زاکرۆس تووشیان هاتووە و بە دەستی هەر ئەو کاردۆخییانە زەبری کاریی وە لەشکرەکەی کەوتووە و لە (ئاناباز) یان (گەڕانەوە) دا باسی کردووە و لە فەرانسەیی یەوە کراوە بە کوردی. ئەم نێوە وەک لەسەرەوە باسم کرد، نێوی کۆنی کوردە کە عەرەب کردوویەتی بە جوودی و جوودیش کێوێکە لە کوردستان لە ناوچەی بادینان کە لە پشت نوسێبینەوە دادەکشێ بۆ لای زاخۆ و لە قورعان و لە ئینجیلیشدا هاتووە بۆ ئەوەی کە دەڵێن: پاپۆڕەکەی نۆح لە کاتی لافاوەکەدا، لە سەر ئەم کێوە نیشتۆتەوە. بڕوانە: گۆسان.

ڕووگوڵ

روومەت گوڵ، روو وێنەی گوڵ.

ئاسک

1. په‌زه‌کیفی، ئاهوو، مامز، که‌ژاڵ، خه‌زاڵ؛ 2. نێوی شارێکی که‌ونارا بووه‌ له‌لای رامهورموز له‌ ئوستانی خوراسان.

ئادیامان

شارێکی کوردنشینە لە باکوور‌ی کوردستان. بڕوانە وشەی ئاد.