نیاک

نیا یان نیاک، وشەیێکی کەڵوڕییە واتای: باو باپیران دەدا.

دانیار

1. پەروەردگار، بەخشندە؛ 2. ئینسانی دەست و دڵئاوەڵا.

ئاوه‌نیا

‌په‌سارده‌، ره‌پسته،‌ ده‌خڵێ که‌ له‌ پێشدا زه‌وییه‌که‌ی ئاو دراوه‌ و شۆ کراوه‌ و دوایی تۆمی لێ چێندراوه.

حەنێ

نێوی شارۆچکه‌یه‌که‌ لای شارۆچکه‌ی لجێ له‌ ناوچه‌ی دیاربه‌کر، له‌ باکووری کوردستان. له‌ گۆرانیی کوردیشدا هاتووه‌.

میدیا

1. ماد، مەدیا، میدیا، نێوی دەوڵەتی مادەکان بووە؛ 2. ئەو شوێنەی کە مادەکانی لێ ژیاون؛ (میدی) یەکان لە رەگەزی هێند و ئورووپی بوونە و لە سەدەی نۆیەمی بەر لە زایین، لە ‌رۆژهەڵاتی زەلیای کاسپین یان قەزوێنەوە چوونەتە رۆژاوای باکووری کێوەکانی ئێران واتە وڵاتی (میدیا) و وردەوردە دەسە‌ڵاتیان بە سەر دراوسێکانیشیاندا پەیدا کردووە و لە کۆتایی سەدەی هەشتەمی بەر لە زایین، حوکوومەتێکی سەربەخۆیان دامەزراندووە و نەتەوەی پارسیشیان خستۆتە ژێر دەسە‌ڵاتی خۆیان و شاری هەگمتەنا یان هەکمتان، هەمەدان) ی ئێستایان کردووە بە پایتەخت، بەڵام ساڵی 550ی بەر لە زایین بە دەست کوورشی هەخامەنشی بەزیون و لە دەسە‌ڵات کەوتوون. وشەی ماد دواتر لە سەردەمی ساسانییەکاندا بووە بە (مای) و پاشان عەرەب کردوویەت بە (ماه)، بۆ میناک بە دینەوەریان گوتووە: ماه بەسرە و بە نەهاوەندیش: ماه کووفە! بڕوانه بۆ وشەی ماد.

پەریچەم

چەم واتە: چاو بە هەورامی و پەریچەمیش واتە: چاو وەکوو چاوی پەری.

سامڕەند

کێوێکە لە کوردستانی رۆژهەڵات نزیک بە قەندیل لە سنووری دەسکردی کوردستانی باشوور.

پەلکەڕێژ

قژێک کە بە پەلکەی ورد هۆنرابێتەوە.

پەلکەزێڕ

پەلکەی زێڕین، ئاماژە بە قژی زەرد.

هەڤران

سپیندار، سپیدار.