دابەن

نێوی کوردیی گوندێک بووە لە باکووری کوردستان کە دەوڵەتی تورک گۆڕیویە و نێوی تورکیی لە جێی داناوە.

سێوە

نازنێوی گۆرانیبێژی نەمری کوردی دیان (مەسیحی)، (سێوە)یە کە خەڵکی شاری کۆیە بووە لە کوردستانی باشوور کە قەتارەکانی لە رەسەنترین رەگەزەکانی مۆسیقای کوردین.

شەورەنگ

بەردێکی ڕەشی بەنرخە.

نەوشیروان

نێوی یەکێ لە پاشاکانی ئێران بووە کە بە نەوشیروانی عادڵ بەنێوبانگ بووە.

شاهینە

1. ژنی شا، شاژن؛ 2. خۆشی و شادی.

بەسێ

لە وشەی بەستە (بەسیە)وە هاتووە. ئەم نێوە لە ناوچەی مەنگوڕان زۆرە. سەربەندی گۆرانییەکی کوردییە. هەی بەسێ عەمرم بەسێ.

کناچە

1. کناچێ، بە زاراوەی هەورامی واتە: کچێ، کەنیشکە؛ 2. بەو کیژەی دەگوترێ کە هێشتا مێردی نەکردبێ؛ 3. کنا، کەنی، وشەی ڕووتێکردنە بۆ بانگکردنی کچ؛ 4. دەنگی پۆڕ.

چاودێر

چاو لە شتێ کردن بۆ ئاگالێبوون.

چرۆ

1. ول و خونچه‌ی تازه‌ی دار، . ئه‌و داره‌ چرۆی کردووه‌. گۆپکه‌؛ 2. ورده‌ورده‌ خواردن. کاردۆ خه‌ریکه‌ چرۆ ده‌کا.

داشیار

ژنی ماڵ، که‌یوانوو.