ئاخیه

گوڵمێخ، سنگی ئاسنی ئاڵقه‌دار یان سنگی ئه‌ستووری دارین که‌ بۆ دابه‌ستن و ‌هه‌ڵدانی چادر و ره‌شماڵ و هیدیکه‌ به‌کار دێ.

ئه‌رخه‌وان

دارێکه‌ گوڵێکی سووری ئاماڵوه‌نه‌وش ده‌کا، دارئه‌رخه‌وان پاش گوڵ گه‌ڵا ده‌رده‌کا.

بریکار

وەکیل، نایب.

ڕوومەت

دیمەن، دەموچاو، روومەت، مینا، ئابڕوو، (وازی لێ بێنە، مینای خۆت مەشکێنە)، واتە حورمەتی خۆت مەشکێنە.

باوەند

1. باوەن، بابەند، باوەند، باگر، شتی قاییم کە بەر بە با بگرێ؛ 2. رەسەن، نەجیب؛ 3. نێوی سەرۆک هۆزی باوەندییەکان بووە؛ باوەندییەکان بە رەگەز کورد بوونە و لە سەدەی 4 ی کۆچیدا، ماوەیەک بوون بە دەسەڵاتداری باکووری ئێران و دوایی خارەزمییەکان کوتایانە سەریان و لە دەسەڵات کەوتن.

ئار

1. لەو سەردەمەدا پێشبەندی (ئار) بە واتای (ئاگر و پاک) بۆ رێزدانان لەو شتانەی کە (پاک و پیرۆز) ‌بوونە بەکار براوە، وەک: ئاریاکیس، ئاریبانس و ئارچاری؛ لە راستیدا نێوی ئارچاری، چاری بووە کە هەر دەبێتە چێری. 2. وشەی (ئار) لە زمانی کوردیدا واتای ئاگر و رەنگی سوور دەدا کە لە ریشەی وشەی (ئار)ی ئەوێستایی یەوە هاتووە و واتای (ئاگرپەرست) و (سوور) دەدا،‌ لە زمانی پالەوی یان کوردیی کەڵوڕیشدا هەر ئەو واتایە دەدا و گوتراوە (ئارووس)؛ 3. (گەورە و مەزن)؛ 4. واتای (ئێش و ئازار) دەدا و لە زاراوەی کەڵوڕی (پالەوی)ی کۆنیشدا هەر ئەو مانایە دەدا؛ 6. هەروەها (ئار) مانای سپیکەلە یان چەرمەڵەش دەدا؛ 7. پاشگری بکەرە و بە هەندێ وشەی چووکەوە دەلکێ و نێوێکی دیکەی چاوگ ساز دەکا؛ وشەی ئاراراتیش دوور نییە لە وشەی ئار و ئاور کەوتبێتەوە، لەوانەیە ئەم وشەیەشیان بۆیە لەسەر ئەم کێوە دانابێ‌، چونکە کێوێکی سەر بە ئاگر یان گڕکانە، تورکەکانیش وشەی ئاگریان گۆڕیوە بۆ (ئاغر) و وشەی (داغ)یشیان کە وشەیەکی تورکییە و واتای چیا دەدا پێ زیاد کردووه و نێویان ناوە آغریداغ‌؛ حوکوومەتی تورک، وشەی (داغ)ی بۆیە بە وشەی کوردی ئاگرەوە ناوە و کردوویە بە (ئاغر)، لەبەر ئەوە بووە کە نێوی کوردیی لەو پارچەیە تێک بدەن و بیشێوێنن؛ چیای ئاگریی لەبەر ئەوەی کە گڕکانە و سەربەئاگرە، بوومەلەرزەی زەمەند و وێرانکاری لێ رادەبێ.

هەلیلان

تیرەیەکی کوردن لە تیرەکانی پشتکۆ، لە ناوچەی لوڕستان.

چارۆکە

چاره‌که‌، کۆڵوانه‌، ئه‌و قوماشه‌ی که‌ ژنان به‌سه‌ر چانی داده‌ده‌ن.

نیاز

1. نەزر و نیاز؛ 2. مانا، مەبەست؛ 3. ئارەزوو؛ 4. خەیاڵی ئەنجامدانی کارێک.

بەندەن

1. بەنەن، کەژ، کوێستان؛ 2. لەش جەستە، بەدەن.