بازیان

نێوی دێهاتێک و ئەشکەوتێک و دەربەندێکە لە لای سلێمانی لەو لای تاسڵووجە، لە سەر رێگای سلێمانی بۆ چەمچەماڵ، کە یەکێ لە شەڕەکانی شێخ مەحموودی مەلیک لە گەڵ بەریتانیا لەوێ رووی داوە. بەردێک لە پەنا ئەو دەربەندیە که بە بەردە قارەمان بەنێوبانگە و شێخی نەمر لەوێ لە پەنا ئەو بەردەدا بریندار بووە و کەوتۆتە دەستی بەریتانیا. برنجی بازیان بەنێوبانگە.

پەروا

باک، ترس، وەکوو: بێ پەروا: بێ سڵکردنەوە.

خانیل

خانیک و خانیل نێوی دوو هۆزی کورد بوونە لە ناوچەی شیراز، کە دەگەڕێنەوە بۆ سەردەمی ساسانییەکان و دواتر ئاوارەی ناوچەکانی دیکەی کوردستان بوونە و زۆربەشیان بە دەستی تورک و عەرەب لەناو چوون. ئێستەخری جوغرافیزانی گەورە لە 340 ی کۆچیدا نووسیویەتی: بنەماڵەکوردەکانی شیراز ئەوەندە زۆرن که لە ئەژمار نایەن؛ ابن حوقل لە ساڵی 367 ی کۆچیدا نووسیویەتی: کوردەکانی پارس یان شیراز سەرووتر لە 100 تیرەن کە من بۆ خۆم نێوی زۆرتر لە 30 تیرەیانم نووسیوە: خەسروی، شاکانی، ستامیری، ئآزەرکانی، بەندادمیری، رامانی، میرەکی، شاهۆیی و هیدیکە؛ مقدیسی ساڵی 375 ی کۆچی لە کۆپەڕی کتاب (احسن التقاسم فی معرفەالقالیم) نووسیویەتی: 33 هۆزی کورد لە پارس دەژین کە ئەژماریان 500 بنەماڵەن؛ ابن بلخی لە فارسنامەدا نووسیویەتی: شان و شەوکەتێک کە لەشکری فارس هەیەتی لەبەر بوونی کوردەکانە؛ یاقووتی حەمەوی لە سەدەی شەشەمی کۆچیدا باسی شاری کورد (شهر کرد) ی شیرازی کردووە و زۆر لە نووسەرانی دیکەی دنیا باسی کوردەکانی ناوچەی شیراز یان فارسیان کردووە کە لە دەوروبەری ساسانییەکاندا بوونە چونکە بەر لە هێرشی عەرەب بۆ سەر ناوچەکە، شیراز شوێنەمێنگەی ئەو کوردانە بووە کە لە سەردەمی مادەوە لەوێ ژیاون هەتا سەردەمی ساسانییەکان.

ڕەزان

1. کۆی رەز، ترێ؛ 2. گەڕەکێکە لە شاری سنە کە بە کووچەڕەزان بەنێوبانگە.

لێلان

لەیلان، بالۆرە، لەرانەوەی دەنگ لە گۆرانیدا.

وێرە

1. ئێوارە؛ 2. شیکردنەوەی مانا.

بەهەست

وریا، بەئاگا.

ڕاماڵ

1. راستەوراست بەرخۆدان و ماشینەوە؛ 2. راوەدوو، نیانەسەر، راماصدان، راونان.

ئەرخە

یاریدەدەر، کۆمەک، پشتیوان..

واران

1. وەشت، باران؛ 2. گوندێکە لە سەر ڕێگای سەردەشت بۆ خانێ، لە کوردستانی ڕۆژهەڵات. بە زاراوەی کەڵوڕی واتە: باران، هەڵمێ کە لە ئاسمانەوە بە تنۆک دێتە خوارێ: سەرەفکـــەندەبــەر چوون شـــەرمەزاران چەمەی چەمهۆرکەر چوون سـەیل واران (مەولەوی) بە زاراوەی کرمانجیش واران واتە: هەواران، وەکوو: ماڵان بارکر چــــــوونە واران لێ سەبی مامە لێ، بەردیواران لێ (گەلێری) واران کۆی وشەی (وار)ە که دوو مانا دەدا، یەکە: هەوار و کەپر و کەوێڵی کوێستان و زۆزان، دووهەم: وار واتە: ئەو تەڵەکەیەی کە لە کاتی قوماردا وەردەگیرێ.