ئاڤزین

1. په‌نگخواردنه‌وه‌ی ئاو و رابوونی له‌ جێگای خۆی؛ 2. بڵندایی و گێژی نێرینه‌ی ئاو.

حەنێ

نێوی شارۆچکه‌یه‌که‌ لای شارۆچکه‌ی لجێ له‌ ناوچه‌ی دیاربه‌کر، له‌ باکووری کوردستان. له‌ گۆرانیی کوردیشدا هاتووه‌.

ئەرکەوێن

گوندێکە بە سەر چۆمی (خۆیین)ەوە لە ناوچەی گەڕووسی کوردستانی رۆژهەڵات.

شنروێ

چیایەکی بەرزە کەوتۆتە لای خۆرهەڵاتی هەڵەبجە، لە سەر ترۆپکی ئەم چیایە دوو کانیی خۆشی هەیە کە نێویان (قەمان و وەزگێڵ)ە.

بەدرە

1. کیسەیەک بووە کە لە کۆندا پارە و زێڕ و شتی وایان تێدا هەڵگرتووە؛ 2. نێوی یەکێ لە سەردارەکانی خەشایارشای پاشای مادەکان بووە؛ 3. نێوی شارێکە کوردنشینە لە ناوچەکانی خوارووی باشووری کوردستان کە کوردی کەڵوڕی تێدا دەژیا، بەڵام حکوومەتی بەعس کردی بە عەرەبنشین و زمانی کوردیی لە پاشماوەی ئەو کوردانەی کە لەوێ مابوون قەدەخە کرد و لەناو عەرەبدا تواندنییەوە، هەرچەند ئێستاش هەستی کوردایەتییان هەر ماوە بەڵام زەبری زۆریان وێکەوت.

وانەر

خوێنەر، خوێنەرەوە.

سوورم

زەوینی سوورمایی و رووتەن.

گارۆسا

نێوی هۆزێکی کورد بووە لە ناوچەی وان کە بە دەستی دەوڵەتی عوسمانی هەڵداژراونەتە قبرس و لەوێ ماونەتەوە و لە نێوان تورکدا زمان و فەرهەنگی خۆیان وردە وردە لەبیر کردووە و بوونە بە تورک.

بەرچەڵە

ئەستوندەگی دەرەوەی چادر لەلای چیغەوە.

تووژەڵە

تووەژاڵ، تووژاڵە، تووژەڵە، گوندێکە لە داوێنی چیای مامەندە لە باشووری کوردستان.