باوزێ

گوندێکە بەرانبەر بە چیای ئاسۆس لە ناوچەی دووکان لە باشووری کوردستان.

سارەما

تێبەردانی کارژەلە و بەرخ بۆ شیرخواردن، بەیانیان بەر لە دۆشینی دایکەکانیان.

لاس

1. لاز، لاج، لاوی جووانچاک؛ 2. لاخە، گیای دووراوی نەبەسراوی کۆمنەکراو؛ 3. دەنگی گەماڵ لەکاتی تاوکردنی دێڵەبەبادا؛ 4. دارێکە لە دارسنجوو دەکا و دڕکی نییە؛ 5. کۆمای گزرە؛ 6. ژەنین یان پێوەدانی گۆڵەسەگ لە دەسان؛ 7. فریو؛ 8. ریخ یان لاسی گا، شیاکە؛ 9. نێوی قارەمانی چیرۆکی (لاس و خەزاڵ) ە کە لاس خەڵکی باڵەک و لە هۆزی باڵەکیان بووە.

بەیتاس

گوندێکە لە 50 کیلۆمیتری شاری مهاباد، کە رێگای مهاباد بۆ سەردەشت بەبەر ئەم گوندەدا تێدەپەڕێ. 1. (بەت) لە زمانی مادیدا واتە گەورە و مەزن، کە هەمان وشەی (بەد)ی پاشگری وشەی (مووبەد)ە، کە لە موو یان موغ و بەت پێکهاتووە؛ 2. موغ واتە بەرپرسی ئایینیی زەڕدەشتییەکان و بەد و بەت و پەت و باد و پات، واتە گەورە و مەزن کە بەسەر یەکەوە، دەبێتە گەورەی زەڕدەشتییان؛ (بەت) لەگەڵ وشەی (بەیت)ی کوردیی کە ریشەکەی لە (پاد)ی ئاوێستایی و (پۆیێت)ی لاتینی کە هەردووکیان واتای شیعریش دەدەن نزیکە و دوور نییە یەک ریشە بن. بڕوانە هۆنیا لە بەشی کچان. ئاس لە زمانی مادیدا بە مانای مەڵبەندە، کە ستێن و ستان و ئوستان و ئاستان، هەر لەو ریشەیەن. لە زمانی پەهلەویدا، ئەو وشەیە بۆتە وستان. لە کارنامەی ئەردەشێری پاپەکانیشدا، شارستێن، شتەروستان نووسراوە. بەیتاس کە لە بنچینەدا بەتئاس بووە، واتە مەڵبەندی گاوران. لە کوردستان ئاوایی دیکەشمان هەنە کە پاشگرەکەی (ئاس)ە وەکوو: سوێناس لە مەڵبەندی گەورکی مەهاباد، کە سوێئاس بووە بەمانای مەڵبەندی نوور؛ هەروەها نەڵاس لەلای سەردەشت کە وێدەچێ نێڵئاس بووبێ کە واتای مەڵبەندی ئاور دەدا. بڕوانە بۆ گۆران.

خۆزگە

خۆزیا، خوه‌زی، شه‌ڵا، کاشکای، بری، بریا، ئاواتخواستن به‌ شتێک.

ژالیان

ناوێکی ژنانەیە و نازانم لە چییەوە هاتووە.

ئەروەند

ئەڵوەند، 1. شان و شکۆ؛ 2. رووناکبیر، رۆشنبیر.

داڵبڕ

بڕشتی که‌وانه‌یی له‌ درووندا.

برادۆست

1. دۆستی وەک برا، دۆستی گیانیی گیانیی؛ 2. هەرێمێکی کوردنشینی کوێستانی و ساردی سەر بە شاری (خۆی) یە، لە کوردستان، کە لە رۆژاواوە بە هێڵی سنوورە دەسکردەکانی باکوور و ڕۆژهەڵاتی کوردستانەوە بەندە. زۆربەی دانیشتووانی خۆی کوردزمانن و ئاذەریشی لێیە، بەڵام گوندەکانی دەوروبەری ئەم شارە هەمووی کوردنشینن. هەروەها بەشێیشی لە ناوچەی سۆما برادۆست لە باشووری کوردستان، لە سەرووی شارەکانی (دیانا و رواندز)ەوە، هەڵکەوتووە.

ماویان

گوندێکە لە ناوچەی بێڵەوار لە لای کامیاران لە کوردستانی ڕۆژهەڵات.