یارێ

یار، بانگکردنی یار بە گۆرانی.

هاما

1. هەر ئەمەیە، هەرئەمەسە؛ 2. لەو دەمەدا، لەو کاتەدا؛ 3. ئەوە هاتوو، گرتمان، گریمان.

ئارارات

1. گڕی لە دوای گڕ، هەڵقوڵینی پۆلووی ئاگر. 2. گەورە و پیرۆز. ئارارات، زنجیرەیەک چیایە لە باکووری کوردستان کە بەشێکی کەوتۆتە نێوان سنوورەکانی نێوان باکوور و ڕۆژهەڵاتی کوردستان و ئەرمەنستان، بەرزترین لووتکەی 5165 میترە؛ (ئارارات) یان کێوی نۆح کە تورکەکان پێی دەڵێن: ئاغریداغ و ئەرمەنییەکان پێی دەڵێن مازیک، هەر هەمان چیای (ئاگری)یە کە نێوێکی کوردییە و زاراوەی عەربی کردوویەتی بە (عقرە!!) و لە بنەڕەتدا (ئارئارات) بووه کە‌ دوایی بووە بە ئارارات.‌ بۆ روونکردنەوە، وەک لە تەوراتدا هاتووە، کەشتییەکەی نۆح بە سەر ئەم کێوەوە نیشتۆتەوە‌ بەڵام راستەکەی ئەوەیە کە کەشتییەکەی نۆح، بە سەر کێوی (جوودی)یەوە نیشتۆتەوە، کە لە بنەڕەتدا (گۆتی)یە و عەرەب ئەم نێوەی کردووە بە جوودی. کێوی (جوودی یان گۆتی)یش، لە زنجیرەکێوەکانی ئارارات یان ئاگرییە، کە دەڕوانێ بە سەر شاری (زاخۆ) لە باشووری کوردستان و شاری (سلۆپی)، لە باکووری کوردستان . بڕوانە وشەی ئار.

خاران

لەکارێکدا شارەزا و لێهاتوو، راهاتن لەکار.

کاڤار

بە زاراوەی کرمانجی، واتە: قەزا یان شارۆچکە.

ئاورینگ

1. پریشکه‌ی ئاگر؛ 2. بریقه‌ و ترووسکه‌.

ئاژەنگ

خەوی سووک، سووکەخەو، سەرخەو، باران

لاوان

کۆی وشەی (لاو)ە، کە مانای گەنج و خورت دەدا، خورت وشەیەکی کرمانجییە و واتە لاو، گەنج. وەکوو: خورتێن مە، واتە گەنجەکانی ئێمە. لە موکوریان بە لاو دەڵێن: جەوان!

باشووک

نێوی کوردیی کێوێک بووە لە باکووری کوردستان کە دەوڵەتی تورک گۆڕیویە و نێوی تورکیی لە جێی داناوە.

تەها

بێوێنە و دەگمەن.