سەرسنگ

1. سەرسینە، هەوار یان گوندی سەر سینگی شاخ و کێو؛ 2. شار یان گوندی لە سینەی چیادا هەڵکەوتبێ؛ 3. سەیرانگا و شارۆچکەیەکی خۆشە لە ناوچەی بادینان لە کوردستانی باشوور.

ئەشکان

1. ئەشکان یا ئاشکان واتە: شوێنێک کە کانی زۆری تێدا هەبێ؛ 2. نێوی گوندێکە لە داوێنی چیای ئالان کە کەوتۆتە پشت شاری سەردەشت؛ 3. ئەگەر لە ریشەی (ئاش)ەوە لێی بکۆڵینەوە، واتە: دۆڵی پڕ لەئاش، دۆڵی ئاشان، چەند ئاش پێکەوە، ئاشەکان، ئاشکان؛ 4. وشەی ئاشک دوو مانا دەدا، یەکەم: گەدە و ورگ؛ دووهەم: بەهێز و توانا، زۆردار و بەدەسەڵات؛ 5. لە چیرۆکی (وەیس و رامین) دا نێوی سێهەمین رەتەوەی (پاکۆیی)یەکانە؛ 6. نێوی بنەماڵەی گەورەی پاشایەتی ئێرانی بەر لە ساسانییەکانە کە 250 ساڵ بەر لە زایین سلووکییەکانیان لەناو برد و بە دەسەڵات گەییشتن. 7. هەروەها ئاشک یان ئەشک واتە: دڵۆپەکردنی ئاو یان فرمێسک.

شەنگڵە

دوو بەری پێکەوەنووساوی دارێک.

زەهاو

1. شوێنی ئاوەزێ، زنە، زق؛ 2. شارۆچکەیەکی کوردنشینە لەلای کرماشان لە رۆژهەڵاتی کوردستان .

شادیک

وەرویرکە، منداڵی دڵخۆشکەری خانەوادە.

مشکۆ

گۆرانیبێژی مەقامی بەنێوبانگی (لەپاش مەرگم)، نازنێوی هونەرمەندی گۆرانیبێژ (شەوکەت) هەولێرییە کە بە کوردیی و تورکمانیی گۆرانیی دەگوت.

بەرات

1. مزەی وەرزی رەنجبەر؛ 2. مووچەی هەمیشەیی؛ 3. رسق و رۆزی بەشکردن؛ 4. نووسراوەیەک کە بە هۆی ئەوەوە پەرداختی پووڵ یان پارەیەک دەدرێ بە کەسێکی دیکە.

سوارە

1. سوار؛ 2. زاڵ، سەربەران؛ 3. سوواری ئەسپ؛ 4. دەستەی سوواران.

سادا

نێوی هۆزێکی کورده لە باکووری کوردستان.

چیمەن

1. گیای سه‌وز، مێرگ، 2. به‌ زاراوه‌ی که‌لهوڕی واته‌ ئێمه‌ چووین.