حەوجە

پێداویستیی، ئێحتیاج.

ئەسپەرە

1. ئەسپەر، مەترکە، پێگرەی بێڵی بێڵباخ؛ 2. ئەو دارەی لە دەسکەبێڵی ئاسنی رادەکەن بۆ بێڵباخ و زەویهەڵکەندن؛ 3. گیای رەنگڕێژیی.

سلۆڤان

نێوی هۆزێکی کوردە لە باکووری کوردستان.

شاپەسەن

گوڵێکە رەنگاورەنگ.

باڵووڵ

بە پێی نووسراوە دەسنووسەکانی سەرەنجام کە هی سەردەمی (سەدەی نۆهەمی کۆچیی مانگیی)یە و کۆپەڕی ئایینیی یارسانەکانە، هاتووە کە: باڵووڵ کورد بووە و هیچ خزمایەتییەکی لەگەڵ هاروونەلڕەشیددا کە حەمدوڵڵا مستەوفی باسی دەکا نییە و یەکەمین کەسە کە ئایینی یارسانی لە هەوراماندا رەواج داوە و لە ساڵی 806 ی زایینیدا لە کانی سپی، نزیک چیای تەنگە گوڵ، کە دەکەوێتە نێوان مەنەلی و کرماشان، کۆچی دوایی کردووە. باڵووڵ لە سەردەمی هاروونەلڕەشیددا ژیاوە و یەکەمجار ئەو جەم و جەمخانەی داناوە و نێویشی لە بنەڕەتدا (عەمرۆ کوڕی وەهەب) بووە و دوایی بە باڵووڵی زانا نێوی دەرکردووە.

بەرسەن

دۆشاوی رەش کە لە ترێ یان توو دەگیردرێ.

ڕوباب

رەباب، جۆرێک ئامێری مۆسیقایە لە شێوەی تار، کە کاسەکەی بچووکترە، روباب دوو تەلی هەیە و بە کەوانە یان ئارشە دەهەڤۆترێ و یەکێ لە کۆنەسازەکانی ئێرانی سەردەمی ساسانییەکانە.

ئەفروون

نێوی شاری کوردنشینی کووت بووە لە باشووری کوردستان لە سەردەمی ساسانییەکاندا. بڕوانە (زۆندۆر).

سالۆر

ژیر و تێگەشتوو، بەئاوەز. وەکوو: ژنێکی سالۆرە.

سیمەرە

نێوی چەمی بەنێوبانگی ناوچەی لوڕستانە کە دەرژێتە یەکاوی عارەبان.